Non é só un oficio, é un sentimento, o orgullo de ser do rural galego. "Reivindico non só os zocos, senón o idioma. As publicacións de Facebook fágoas en galego. Moita xente dime que se o fixera en castelán chegaría a máis xente, pero se o fago así non sería eu. Non podes traducir a nosa cultura, a nosa tradición e a nosa forma de ser".
Elena Ferro comezou a traballar no negocio familiar, un taller de zocos no lugar de Merza, en Vila de Cruces, nada máis rematar o instituto. "No ano 2015 celebramos o centenario do negocio. Empezou con el o meu avó, Perfecto Ferro, e continuou a miña tía Agripina Ferro, que de feito é a imaxe da porta do taller e que faleceu hai catro anos. Meu pai e ela traballaron sempre xuntos", conta Elena, que asegura que o oficio de zoqueira lévao na sangue. "Eu nacín no ano 1975 e desde pequeniña sempre me gustou estar no taller, primeiro xogando e xa despois traballando", di. E xa en 1993 a crucense tomou o timón da empresa familiar. Mais non sen esforzo e sen deixarse a pel por erguer o que ela cría que non podía morrer.
"A finais dos anos 70 houbo un declive e os zocos deixáronse de usar. A xente decantábase por outro tipo de calzado como as catiuscas, que eu sempre digo que foron as inimigas dos zocos. E en menos de dez anos desapareceron todos os zoqueiros que había".
Sen embargo, a verba renderse non atopa cabida no seu vocabulario. Polo que en vez de pechar as portas, "comezamos a ir a máis feiras, gastronómicas, de artesanía... e ao mesmo tempo íamos facendo marroquinería, como bolsos, carteiras ou pulseiras".
Foi a partir do ano 95 cando esta crucense empezou a innovar e a facer cambios no zoco tradicional. "Eu pensaba que un calzado que protexera a tanta xente no rural non debía ser tan malo e intentei adaptalo aos tempos". Así, tras varios anos de probas, "a partir do ano 2010 o negocio empezou a funcionar". De feito, actualmente son dez persoas traballando no taller de Merza.
"A parte do zoco máis importante que adaptei foi a base de madeira. Había que cambiala xa que o terreo que pisamos agora non é como o que pisaban os labregos, xa que era todo herba, lama e terra, e agora andamos sobre terreo duro, cemento, asfalto e baldosa", explica. Ademais, "a pisada tamén cambiou. Había que adaptar a inclinación para poder estar cun par de zocos todo o día". Aparte diso, Elena tamén creou deseños acordes aos tempos que corren.
Así, grazas tamén ás redes sociais, onde Elena publica regularmente os seus novos deseños e conta unha historia con eles, o negocio familiar emerxeu e hoxe en día, ademais dos veciños e veciñas da vila, que non dubidan en lucir uns zocos que teñen vida e cultura propias, os seus deseños chegan á Coruña, onde ten outra tenda, e a toda a península, e incluso traspasa fronteiras cara a Europa, Latinoamérica, Estados Unidos ou Nova Zelanda.
"Non creo que sexa un calzado de moda. Eu o que pretendo e pretendín sempre é que sexa un calzado máis, que a xente saiba que os zocos non desapareceron", sinala Elena. "Para min o máis importante do traballo que fago é dignificar un calzado que estaba moi denostado e activar un oficio, que non morra. Na artesanía tradicional hai que adaptar os produtos aos tempos de agora", engade.
Ademais, para esta crucense un dos seus maiores logros é que "con isto conseguiuse que a xente viñese a Merza, que é unha aldea". E é que aparte de vender a través da páxina web e das redes sociais, o taller crucense está aberto ao público para que a xente o visite, coñeza o oficio e compre zocos ou artigos de marroquinería.
O talento de Elena Ferro xa é recoñecido a nivel nacional e o próximo 4 de decembro viaxará a Madrid para participar na gala dos Premios Nacionais de Artesanía, aos que está nominada.