"Algo de humor é moi san e moi necesario"

A historia de amor entre un rapaz adiñeirado da Caeira e unha moza pontevedresa de clase obreira, galeguista e progresista, é a que conta Eduard Velasco en Os días felices de Benvido Seixas. O autor recibe esta fin de semana o premio Losada Diéguez por esta novela.
O escritor Eduard Velasco. ALICIA FERNÁNDEZ
photo_camera O escritor Eduard Velasco. ALICIA FERNÁNDEZ

Para perder a cabeza é para o que están as historias de amor, di Eduard Velasco (Barcelona, 1982). E efectivamente el fantasiou na súa primeira novela, Os días felices de Benvido Seixas, con isto: ata onde podería chegar un rapaciño con cartos da Caeira que namora dunha moza pontevedresa de clase obreira? O resultado é unha historia divertida, que xoga cos tópicos e os parodia, que transcorre no "triángulo máxico" que conforman Pontevedra, Sanxenxo e Vigo, e na que autor se mostra despiadado ata consigo mesmo.

Quen é logo Benvido Seixas, o protagonista da súa novela?
Benvido é un tipo de familia pontevedresa acomodada, con casa na Caeira, que comeza a vivir unha serie de aventuras amorosas cunha rapaza metida en movementos galeguistas e activista de diversas causas sociais. E o que lle acaba pasando é o que nos podería pasar a calquera de nós metidos nunha historia de amor, que é perder a cabeza. Para iso están tamén as historias de amor: para perder a cabeza e para dalo todo por elas. E despois xa veremos o que pasa. Estou moi a favor de todo isto.

Vostede está afincado en Barcelona e está vinculado ao sur de Lugo. Por que escolleu Pontevedra como escenario desta novela?
Estou vinculado ao sur de Lugo familiarmente, pero eu vivín dez anos en Santiago [alí rexentou, xunto a Alicia Fernández, a librería Chan da Pólvora]. Se teño algún vínculo con algunha cidade galega é con Santiago. Pero en Santiago hai basicamente estudantes, vividores, peregrinos, curas, monxas e funcionarios. Ademais 'xentrificouse', que é unha cousa terrible. De cinco anos a esta parte quedou destruída. Por enriba alí dase un caso curioso: a xente con máis cartos vive nas zonas máis feas da cidade. Non me daba pé a ambientar a novela. Pontevedra si que me encaixaba. O feito de que tivese mar xa me ía moi ben, para toda a parte marítima da historia. E eu quería unha cidade na que houbese xente rica de verdade, que fixese ostentación da súa riqueza e, eu que sei, que fose vestida de xente rica. É dicir, unha cidade na que houbese unha diferenza de clases marcada, aprezable. Para xogar cos tópicos, como eu quería, funcionábame moi ben Pontevedra, onde penso que os extremos se aprezan moito máis. A maiores podía montar ese triángulo máxico entre Pontevedra, Sanxenxo e Vigo, que me viña moi ben.

Eu quería unha cidade na que houbese xente rica de verdade, que fixese ostentación da súa riqueza e, eu que sei, que fose vestida de xente rica. Para xogar cos tópicos funcionábame moi ben Pontevedra, onde penso que os extremos se aprezan moito máis.

A súa primeira novela.
Certo. Pero realmente eu escribín esta historia hai anos, antes de publicar os meus dous poemarios. Foi o primeiro que escribín en realidade. Pero quedou aí. Total que, entre que me decidín a recuperala e a corrixín, non se publicou ata quedar finalista dos Premios Xerais en 2019.

Calquera que coñeza a súa faceta poética, seria e intensa, sorprenderase con este cambio de rexistro: esta é unha novela lixeira e divertida.
Eu son o primeiro sorprendido. Pregúntome como foi que escribín eses dous poemarios e esta novela. Porque sei que como poeta son un autor serio, por dicilo así. A verdade é que non teño resposta. Só podo dicirche que o pasei moi ben mentres escribín esta novela en Portugal, sendo profesor de estudos cataláns na Universidade de Lisboa. E que a miña intención era esa: que quen a lese pasase un bo anaco rindo con ela. Dígoche máis: non sei se vale a pena que escriba máis poesía para adultos, porque para que me saian cousas tan serias... En todo caso, escribín o que me saíu naquel momento, o que non quere dicir que estea contento do que escribín.

Non o está?
Da novela estou contentísimo. Como Benvido nos seus días felices, igual. Desfrutei escribíndoa, desfrutei corrixíndoa. Pero cos dous libros de poemas a sensación é diferente. E volver a algo do que non estás convencido...

Se facer literatura humorística está menos valorado, pois está menos valorado. Non pasa nada. Tamen está menos valorado o xamón asado que os percebes.

Non se recoñece neles.
Recoñezo o que quixen facer. E non creo que sexan libros malos, nin moito menos. Pero hoxe intentaría facer algo do que gozase máis. Tamén é certo que agora teño dous fillos e daquela non os tiña; agora teño un traballo estable e daquela non. Era unha vida moi diferente: tiña máis tempo para poetizar, para o hedonismo e para vida disoluta.

O xurado do Losada Diéguez sinalou á hora de premiar o libro o seu "ton humorístico moi logrado, de agradecer no sistema literario galego". Adoece o noso sistema literario de excesiva gravidade?
Eu creo que no sistema literario galego tradicionalmente houbo moito humor. Penso en Cunqueiro, Fole, Dieste ou mesmo Darío Xohán Cabana. Por outro lado, está o feito de que un debe saber ata onde pode chegar. Eu non sei se podería escribir unha gran novela seria ou policial ou unha saga familiar. Escribín o que me apeteceu. Xa que mencionas o Losada Diéguez, direiche que non agardaba gañar o premio. Cando me chamaron para comunicarmo, o primeiro que contestei foi que se equivocaran. Entre outras cousas porque non sabía nin que a editorial presentara o libro. Tomeino case como unha broma máis de Benvido Seixas. Que o xurado decidira darlle un premio a unha novela coma esta, escrita fundamentalmente para rir, creo que ten tamén relación co momento que estabamos vivindo. Despois de seis meses pandémicos, eu relacionei o premio con este momento de tanta tensión social e de tantos problemas. Todo se volvera máis pesado e máis custoso. Pode ser que o xurado recibise con especial agrado unha novela humorística porque estabamos nun momento no que necesitabamos evadirnos. A lectura ten que ter tamén unha compensación directamente pracenteira. É como cando chegas á fin de semana mallado da casa, dos nenos, do traballo, dunha cousa e doutra, e o venres te permites ver unha peli. Se cadra, non che apetece un drama, pero unha comedia si que resulta perfecta. Nestes tempos necesitamos un pouquiño de evasión e de humor.

A xente do cine acostuma a queixarse de que as comedias non están tan ben consideradas como outros xéneros. Na literatura pasa o mesmo?
Pode ser. Pero non pasa nada: se facer literatura humorística está menos valorado, pois está menos valorado. Tamén está menos valorado o xamón asado que os percebes, ou ir a pé que conducir un coche de alta gama. E iso, para min, non quere dicir que sexa nin mellor nin peor. Que eu non fixen a gran novela galega do século XXI? Claro que non. Tampouco era a miña pretensión. Por iso tamén agradezo tanto cada lector que o pasa ben con esta novela e valoro tanto este premio dun xurado de xente sabia e seria que decidiu recoñecela.

Non me gustan nada os finais felices nin as historias condescendentes. Hai que aguilloar un pouco aos personaxes e ao lector.

É vostede un autor por veces despiadado cos seus personaxes. Éo incluso con vostede mesmo, incluíndo na historia, a moda de chiscadela, unha crítica demoledora á propia novela. 
Non me gustan nada os finais felices nin as historias condescendentes. Todo xénero ten as súas normas, certo. Unha novela rosa non pode acabar mal. É así. Pero, respectando iso, temos que ter un pouco de maldade. Cos personaxes e co lector. Hai que facelos sufrir un chisquiño. Temos que construír personaxes que nos caian mal e personaxes nos que calquera de nós nos podemos ver reflectidos. Nunha novela coma esta, na que o narrador ri dos personaxes, hai que andar aguilloando. Porque moitas das cousas que todos facemos no noso día a día, vistas dende fóra, poden ser moi ridículas. Todos somos moi caricaturizables. E, mira, algo de humor é moi san e moi necesario. Axuda a quitarlle ferro ao día a día. Non podemos ir pola vida todo o tempo de xente elevada e culta, porque no fondo ninguén fai todo súper ben, senón que cada un vai facendo o que pode segundo as súas circunstancias. Neste sentido, o humor ponnos un pouco no noso sitio. É como dicir: a ver, chato, non te pases, que máis ou menos o que fas ti é o que fai todo o mundo.

O seu último libro é un título infantil, Animalario de ler a diario, no que volve á poesía e ao humor.
Sabes que pasa? Que todo depende do momento que vives. En Ruído de trens mesturei a erótica de corpos e paisaxes porque era ao que me dedicada. Aquel era un tempo de amantes e de praceres e sobre iso escribín. Despois chegan os fillos e o tipo de vida é completamente distinto. Animalario de ler a diario o que recolle é unha serie de poemas que empecei a inventar ou a improvisar para durmir ao meu fillo. Son poemas para xogar coa lingua e coa oralidade. Volvín á poesía porque penso que para un neno é moi bonito descubrir a capacidade lúdica da lingua. Rematar o día cun poema é unha cousa bonita, un momento íntimo e de xogo. E, aínda que pareza mentira, Animalario de ler a diario comparte unha cousa con Os días felices de Benvido Seixas: paseino moi ben facéndoo.

OUTRO TÍTULO: ANIMALARIO DE LER A DIARIO
Eduard Velasco recibirá, o 11 de xuño (cun ano de atraso debido á pandemia), o premio Losada Diéguez por Os días felices de Benvido Seixas (Xerais, 2019). Recollerá o galardón xusto cando acaba de lanzar un novo título, Animalario de ler a diario (Xerais, 2022). Se a primeira é unha novela humorística, que busca abertamente facer rir, o segundo é un libro de poesías infantís onde o humor tamén xoga un papel relevante. Está ilustrado pola autora de Vilagarcía Nuria Díaz (Pioneiras, El gran hotel de Wes Anderson). Con anterioridade, Velasco publicara dous poemarios, Ruído de trens e O filósofo coxo

Comentarios