Soledad Penalta: "A escultura ten sempre que dicir algo"

Unha peza súa substituíu o busto do rei emérito no Pazo da Deputación
Soledad Penalta (Noia, 1943) diante da súa obra. CEDIDA
photo_camera Soledad Penalta (Noia, 1943) diante da súa obra. CEDIDA

Moi pouca xente da que entra no Pazo da Deputación Provincial de Pontevedra se resiste a fotografarse coa súa obra.
Que graza! A verdade é que quedou ben emprazada. Esta peza foi pensada para ese espazo concreto. Contando cun metal tan lixeiro como o aceiro, investiguei moito sobre o que podía facer aí. Porque, a verdade, cando me dixeron de facer unha peza para ese lugar vin moita dificultade. Esa escaleira é impresionante. A zona toda da entrada da Deputación é tremenda, potentísima. Deille moitas voltas antes de presentar o proxecto.

E decidiuse por representar unha gran aperta, aínda que hai quen ve na obra unha chiscadela á serie Xogo de tronos.
(Ri) Nunca vin esa serie! Pero sei de que vai. Parece logo que logrei un impacto. Esta escultura é unha gran aperta da Deputación a todas as localidades da provincia, como a que lle podía dar unha nai protectora aos seus fillos.

Veu a ocupar con ela o espazo no que ata o de agora estaba un busto do rei emérito. A presidenta da Deputación, Carmela Silva, destacou, o día da inauguración, o orgullo que supoñía para ela retirar a imaxe dunha persoa cun comportamento hoxe cuestionado por unha obra dunha artista galega. A vostede que lle parece?
Eu díxeno o día da inauguración e sígoo dicindo: o que menos me gusta de todo isto é que, para que a miña peza se instale, se teña que retirar a doutro artista. Porque imaxino que ese busto foi realizado por algún creador, que o faría por encargo ou polo que fora no seu momento. Oxalá non houbera que quitar nada de ninguén. Iso de sácate ti para poñerme eu non me gusta. Agora ben, por outro lado, retirar unha homenaxe a unha persoa que non tivo un comportamento correcto é comprensible. Entendo perfectamente que se quite de aí e paréceme ben.

Esta que instalou na Deputación é unha obra realizada con aceiro, enmarcada na traxectoria dunha escultora que traballou con metais como bronce, ferro... Pero vostede comezou coa cerámica.
Iso é: eu comecei coa cerámica. Porque coa cerámica tamén se poden facer pezas escultóricas. O único que se necesita é coñecer ben o procedemento de traballo. Porque para que ti poidas expresarte o que tes que facer é coñecer moi ben o material. Fixen unha aprendizaxe importante neste sentido en Cataluña, en Francia, en Italia... Teño pezas en cerámica negra, en cerámica de redución, en cerámica de gres...

Ata que viaxou a Minneapolis. Que pasou alí?
Meterse no metal é difícil. E en España moito máis. Minneapolis foi un cambio grande para min. Eu levaba o meu book de traballo para seguir investigando no taller de cerámica da súa universidade. Pero resulta que tamén tiñan un taller de fundición de metal, dos que hai moi poucos no mundo. En España, por exemplo, non hai ningún en Belas Artes. Pero no sur dos Estados Unidos si que había: en Houston, en Chicago e en Minneapolis. O decano, que tamén era escultor, propúxome aproveitar que estaba nun país diferente, cunha lingua diferente, entre xente diferente, para facer algo diferente. "Tes os dous talleres na mesma universidade, aproveita e inténtao". Foi o que fixen. Gustoume e, a partir de aquí, xa me adiquei ao metal. Ata o punto de que cando volvín a España xa montei directamente o taller para metal, que evidentemente é moi diferente ao taller de cerámica. O ferro hai que cortalo, hai que traballar con outros instrumentos como rebarbadoras...

"Claro que nas academias se seguen botando en falta mulleres. Habería que ir incorporando máis, fan falta referentes"

Pero hoxe vostede traballará con axudantes.
Non, non. Sigo facéndoo eu.

Segue traballando con rebarbadoras e co resto dos aparellos?
Claro! Cando montei o taller de fundición aproveitei moito material desbotado da antigua Astano, que daquela se estaba desmantelando. Agora xa non fundo, por un problema físico, pero de todo o demais sigo ocupándome eu. Só en pezas de grandes dimensións recurro a unha empresa de confianza para que me axude.

Queda algo en vostede do que a moveu á adicarse á arte ou hoxe os seus intereses son diferentes?
Eu son a mesma. O único que cambiou en min foi o material. Porque a cerámica abandoneina xa daquela por completo. A miña visión é diferente porque non é o mesmo traballar con barro que cunha prancha.

Foi a primeira muller que entrou na sección de escultura da Real Academia Galega de Belas Artes.
Así é. E sigo sendo a única.

Bótanse en falta máis mulleres en institucións deste tipo?
Por suposto. Xa non digo chegar á paridade, pero habería que ir incorporando máis. Porque fan falta referentes.

O meu cerebro recibe datos de distinto tipo e funciona "como unha caldeirada nunha olla a presión", dixo nunha entrevista.
(Ri) Si, porque cando ando polo mundo escoito a radio, miro a televisión, obsérvoo todo. Métoo todo no meu coco e, a partir de aí, empezo a traballar. Os artistas somos parte do mundo e somos algo así como unha mestura entre narradores e historiadores. As nosas obras deben contar historias. Aínda que non se vexan ou non se entendan, teñen que estar aí. A escultura ten sempre que dicir algo. Só así é verdadeira.

A finais do mes de xuño inaugura unha exposición, comisariada por Rosario Sarmiento, no Kiosco Alfonso da Coruña.
Si, un percorrido pola miña traxectoria dende a cerámica á actualidade pasando polas pezas de ferro coas que comecei no metal.

Comentarios