"Ahora te pido que no llores más"

Oitenta anos despois, as cartas escritas na cadea por José Mejuto Bernárdez volven a Galicia. A familia deste mecánico naval vigués, comunista represaliado, fusilado contra o muro do cemiterio de San Amaro na madrugada do 27 de xullo de 1937, vén de doarllas á Real Academia Galega
As 34 cartas de José Mejuto Bernárdez foron recollidas pola editorial Alvarellos en 2015 no volume 'Cartas de un republicano condenado a muerte'
photo_camera As 34 cartas de José Mejuto Bernárdez foron recollidas pola editorial Alvarellos en 2015 no volume 'Cartas de un republicano condenado a muerte'

"Ahora te pido que no llores más, ya me has llorado bastante. Muero con la conciencia tranquila, que no le he hecho mal a nadie y que no me he manchado jamás las manos de sangre. Ten fe en el porvenir y sabe esperar, y verás como llegará un día en que mi sangre derramada inocentemente, como la de millones de españoles, servirá para hacer justicia sobre esos cobardes asesinos".

Eduardo Galeano "La sencilla historia de este obrero gallego, culpable de nada, es la historia de España, condenada a 40 años de miedo y casi 40 años de amnesia"

O parágrafo está extraído dunha carta escrita por José Mejuto Bernárdez, o 2 de maio de 1937, na cela número 2 do cárcere de Pontevedra. Dende a semana pasada, o prego está nas mans da Real Academia Galega (RAG). Así o decidiu a familia do represaliado, que lle doou á institución galega a correspondencia emitida dende o seu encerro, primeiro en Vigo, despois na Illa de San Simón e finalmente en Pontevedra. En total, 34 cartas. A Academia recibiunas o pasado 3 de marzo, xunto coas doutro condenado a morte, Amador Domínguez Pan (que deixou 17 misivas), agarrotado no cárcere da Coruña en 1949.

A RAG "enriquécese de maneira notable [con estes epistolarios], precisamente nun capítulo que, sendo de moi especial interese, non está moi representado nos fondos documentais da Academia", segundo sinalou, no acto de entrega das cartas, o presidente da institución, Xesús Alonso Montero.

En representación da familia de José Mejuto Bernárdez acudiu a profesora Olivia Rodríguez, que leu unha misiva da neta do homenaxeado, Ana Paula Mejuto, residente en Bos Aires e persoa que conservou os textos, despois de que a súa avoa, Alejandra Nogueiras Lagoa, os levase con ela en 1952 ata a Arxentina.

Anteriormente, a editorial Alvarellos publicáraos nun volume, presentado cun texto do escritor Eduardo Galeano e titulado Cartas de un republicano condenado a muerte. "La sencilla historia de este obrero gallego, culpable de nada, es la historia de España, condenada a 40 años de miedo y casi 40 años de amnesia", escribe o autor uruguayo.

José Mejuto Bernárdez (Vigo, 1907-Pontevedra, 1937), mecánico naval de profesión, trasladouse con 18 anos a Cangas do Morrazo, onde comezou a desenvoler as súas inquedanzas artísticas e políticas. Así, acabou integrándose na primeira célula comunista de Cangas. Trala sublevación de 1936, trasladouse a Chapela, onde vivían as súas irmás. Alí foi detido pola Garda Civil o 20 de setembro. Preso en Vigo e na Illa de San Simón, foi xulgado en Pontevedra e condenado a morte polo delito de "rebelión militar". Dende o seu encerro escribiulle á súa muller e aos seus catro fillos, daquela pequenos. Foi executado o 27 de xullo de 1937.

CAFÉ TORTINI. A gran responsable da descuberta das cartas de Mejuto Bernández á RAG é a profesora e académica Olivia Rodríguez, que foi a que se atopou coa neta do represaliado ("gracias a un encuentro fortuito en el Café Tortoni de la Avenida de Mayo, en Buenos Aires") e lle axudou, primeiro, a contactar con Alvarellos e, despois, a xestionar a relación coa Academia. Ela foi a encargada de ler unha carta da neta no acto de doazón. "En la partida de defunción reza ‘hemorragia interna’, como causa de muerte", escribe. "La hemorragia la produjeron las tres balas que recibió en la madrugada en el muro del cementerio de San Mauro, Pontevedra, en el kilómetro 1 de la ave nida de Buenos Aires". Ana Paula Mejuto lembra que as cartas sempre estiveron presentes na vida familiar. "Mi abuela las cuidó y leyó siempre, hasta su muerte. Conservó documentación y la única foto que los retrató juntos con los hijos. El amor hacia él permaneció intacto y durante toda su vida usó el anillo que él le había hecho en la cárcel con una ficha de dominó".

Ana Paula Mejuto "El amor hacia él permaneció intacto y durante toda su vida usó el anillo que él le había hecho en la cárcel con una ficha de dominó"

E remata. "Estremece y conmueve la eternidad que las cartas adquieren a partir de hoy (...). Nos despedimos de las cartas dejándolas en la RAG, lugar que consideramos como el mejor para donarlas. Anhelamos que sean leídas por investigadores y aquellas personas que deseen conocer los sucesos históricos a través de la escritura de José Mejuto Bernárdez, de profesión mecánico, que narra en primera persona acontecimientos de la Guerra Civil Española. Sangre gallega y tinta derramada transformándose en palabras llenas de vida", conclúe.

Comentarios