Crece el número de menores en acogimiento familiar tras la pandemia

Galicia cuenta en estos momentos con 1.210 niños, niñas y adolescentes en régimen de acogida familiar, de los que 400 están en la provincia de Pontevedra ► Se incrementan los bebés en espera para ser acogidos en el último año (17) y suben un 26% los menores tutelados
17 15 Puente O Burgo Repor con una familia de acogida (3G8A7846.JPG)
photo_camera José Ángel y Ana son una de las 48 familias de acogida activas en la provincia. DAVID FREIRE

"El primer día que pasamos con X. fue uno de los días más felices de mi vida", dice Ana, pontevedresa, madre de acogida desde 2014. "Las mujeres tienen embarazos de nueve meses, el mío fue de seis días, que fue el tiempo que pasó desde que nos llamaron para decirnos que había un bebé de diez días que necesitaba una familia de acogida hasta que lo recogimos en el hospital", relata.

Han pasado casi ocho años desde entonces y la acogida que inicialmente se iba a realizar por un plazo máximo de dos años va camino de convertirse en permanente.

La historia de Ana y José Ángel es la de un matrimonio pontevedrés sin hijos que un día se decidió a convertirse en familia acogedora para ofrecer a los menores que lo necesitan un hogar. "Ya lo habíamos pensado años atrás e hicimos los cursos de Cruz Roja, pero entonces teníamos a mi madre enferma y no pudo ser", explica José Ángel.

Años más tarde volvieron a intentarlo y el pequeño X. llegó a sus vidas.

Galicia cuenta en estos momentos con 1.210 menores en acogimiento familiar, tanto en familia extensa como ajena, de los que 400 están se encuentran en la provincia. En la actualidad hay un total de 92 familias en la provincia que cuando un menor tutelado por la Xunta necesita un hogar abren las puertas del suyo y 48 con una acogida activa.

José Ángel, padre de familia acogedora: "Es una experiencia extraordinaria. Lo mejor que te puede pasar. No importa cuánto le des, siempre te devuelve más"

El número de menores tutelados en la comunidad autónoma aumentó un 26% en 2020, hasta situarse en 2.571. Más de la mitad vive en acogimiento familiar y el 45% lo hace en centros residenciales. Según datos facilitados por Cruz Roja, el 23% son de nacionalidad extranjera y el 69% tiene entre 11 y 17 años.

A principios de año, en estos hogares 'paraguas' vivían 57 menores , de los que 10 eran bebés, 26 tenían entre 3 y 12 años, 12 eran adolescentes (más de 12 años) y10 registraban algún tipo de discapacidad.

En la provincia hay más de una decena de menores en espera de ser acogidos. "Ahora tenemos muchos bebés, hemos tenido 17 bebés pospandemia, pero son acogidas de alrededor de mes y medio mientras esos bebés no pasan a adopción", explica Mercedes, psicóloga de Cruz Roja, que acompaña a las familias acogedoras tanto durante los trámites de acogimiento, como en momentos de dudas o en uno de los más temidos: la despedida.

"No hay que perder de vista es que el fin es que el menor vuelva con su familia. Así que la despedida es dura", añade.

"El fin es que el menor vuelva con su familia. La despedida es la parte más dura"

Y es que el objetivo de estos programas es que el menor esté protegido tanto si se trata de un periodo corto de tiempo, como por jemplo, mientras se tramita la adopción, como cuando se trata de temporadas más largas que pueden derivar en acogimiento permanente. "El objetivo siempre es el bien del menor, por eso buscamos si es posible que se quede en el entorno familiar y siempre se procura que los hermanos permanezcan juntos, queremos mantener los vínculos positivos", añade la psicóloga.

Las familias acogedoras reciben entre 280 y 600 euros mensuales, dependiendo de la edad del menor y del tipo de acogimiento (grupos de hermanos, niños con discapacidades...).

Además del apoyo económico cuentan con el apoyo social de Cruz Roja Pontevedra y se establece una gran red de colaboración junto a otras familias de acogida. "Hemos conocido gente maravillosa", dice Ana. "Tienes mucho contacto con gente y nos llevamos muy bien entre todos. A parte de eso la Cruz Roja nos ayudó en todo, nos acompaña en cada fase", apostilla José Ángel ante Mercedes, que confirma que la organización retomará los cursos de fin de semana para acompañar a las familias y que estas compartan sus vivencias.

"Cuando el niño empezó a hacer preguntas sobre su nacimiento me asesoré con Cruz Roja y otras familias. Ahora sabe que tiene a su mamá de barriga y a su mamá de corazón", dice Ana.

"Es una experiencia extraordinaria. Lo mejor que te puede pasar. No importa cuánto le des, siempre te devuelve mucho más", sostiene José Ángel.

Jacobo Rey, Director Xeral de Familia: "O acollemento familiar é, sobre todo, unha fórmula de protección do menor"

"Aínda nos queda moito por facer para que se coñeza tanto o acollemento como a adopción". O director xeral de Familia explica nesta entrevista en que consiste o plan e que tipos de acollemento hai

El director xeral de Familia, Infancia e Dinamización Demográfica, Jacobo Rey. XUNTA DE GALICIA
El director xeral de Familia, Infancia e Dinamización Demográfica, Jacobo Rey. XUNTA DE GALICIA

Con 400 menores tutelados na provincia, que necesidades temos en Galicia?

A día de hoxe non hai un coñecemento tan amplo sobre os programas de acollemento, como da adopción. Por esta razón, cremos que no que é no eido do acollemento familiar aínda hai moito camiño por percorrer. Un dos obxectivos que temos a medio/ longo prazo e no que xa estamos traballando é precisamente potenciar o acollemento familiar como fórmula ideal de protección de nenas, nenos e adolescentes.

Como se inician os procesos?

A día de hoxe en Galicia cando se establecen medidas de protección dos menores e a Administración asume a protección dos menores porque as súas familias non poden facerse cargo, máis da metade deses menores están nunha situación de acollemento familiar, e os demais nunha fórmula de acollemento residencial.

Esa é a tendencia, apostar sempre que se poda por unha familia.

Obviamente, para un neno o máis recomendable é medrar nun entorno familiar. Iso non quere dicir que os nenos que están nun centro residencial non estean ben atendidos, pero claro o que ofreceun núcleo familiar non se pode igualar ao que ofrece un centro. É a principal razón ese obxectivo. É importante ter sempre a idea clara é que o acollemento, igual que sucede coa adopción, non é unha fórmula de acceder á maternidade ou á paternidade. É por riba de todo unha fórmula de protección dos menores que veñen dunha situación de desamparo. Temos que ver sempre esta decisión desde a óptica do menor, non como unha fórmula de que as familias accedan á maternidade e paternidade.

Hai varios tipos de acollemento, non?

Si. Pode ser un acollemento temporal, nenos e nenas que van saír en adopción pero que polo que sexa non se chegou a formalizar nese periodo temporal pode formar parte dunha familia. Tamén pode darse o caso de acollementos que son derivados de que hai fmilias que por un espazo temporal non poden facerse cargo dos seus fillo. Unha familia que un dos proxenitores ten unha enfermidade grave, por exemplo. Logo están os acollementos de urxencia, e logo os permanentes. Son acollementos nos que está claro que eses nenos non van poder volver coas súas familias, pero que tampouco é factible que poidan formar parte dun proceso de adopción.

E en función de se hai vínculo coa familia tamén hai distintos tipos de acollida.

Por unha banda está o acollemento en familia extensa, é dicir ,que hai algún tipo de relación entre o neno e a familia acolledora. Cando hai un neno en situación de desprotección o primeiro que intentamos sempre é que ese neno permaneza no núcleo familiar. Logo está o acollemento familiar en familia allea, son familias nas cales non hai ningún vínculo. Non se coñecen de nada. Hai determinados casos nos que o idóneo é que ese neno nin sequera resida na mesma cidade que a súa familia biolóxica. Cada expediente é distinto.

Que seguemento fan?

Temos dous programas específicos de seguemento segundo o tipo de acollemento. O acollemento non é unha cuestión que se decida en exclusiva entre a Xunta e a familia de acollida. A partir dos doce anos, para formalizalo necesitamos que o menor o autorice. Se os nosos técnicos detectan que o menor é maduro poden participar da decisión. O obxectivo fundamental é que o neno crezca feliz nunha familia.

O obxectivo último da acollida regreso á familia.

En todos os procesos de protección do menor nós traballamos na medida do posible no reagrupamento, na volta do menor á súa familia. De feito tamén hai acollementos de convivencia plena, que son os sete días da semana as 24 horas do día. E logo está outro acollemento no cal se formalzian durante os días laborables, ou só durante a fin de semana, en función das necesidades de cada situación.

Acougo: vuelven los encuentos entre las familias
No solo Cruz Roja retoma los cursos de fin de semana para familias acogedoras, tras dos años de pandemia. La Asociación Asociación Gallega de Familias de Acogida, Acougo, que nació para dar respuesta a las dudas y necesidades de las familias acogedoras en Galicia, con motivo del Día Internacional de la Familia, el 15 de mayo, promueve un encuentro que tendrá lugar en el Pazo da Peregrina de Bertamiráns en colaboración con el ayuntamiento de Ames.

Camino de Santiago

También el 8 de octubre, la asociación Acougo iniciará una etapa del Camino con el lema Por la diversidad familiar, al que están invitadas no solo las familias acogedoras, sino todas aquellas familias que quieran compartir la jornada.

Comentarios