Pepa Vázquez: "Segue habendo moito pobre vergonzante"

Un espacio donde los pobres puedan encontrase con otros pobres y desde ahí recuperar y reforzar su valía como personas es la esencia de Boa Vida, una de las ONG más activas de la ciudad

Voluntarios de Boa Vida durante una campaña de recogida de juguetes para los más desfavorecidos. J.CERVERA
photo_camera Voluntarios de Boa Vida durante una campaña de recogida de juguetes para los más desfavorecidos. J.CERVERA

BOA VIDA LLEVA trabajando en Pontevedra desde 2012, cuando un grupo de personas en situación de pobreza sintieron la necesidad de compartir su día a día con otros en igual situación, de encontrarse, de solidarizarse mutuamente... "Necesitabamos un referente, ser conscientes de que non éramos culpables da nosa situación e que aínda tiñamos forza e esperanza para crear alternativas. Tratábase de reforzar a nosa valía como persoas", explica Pepa Vázquez, presidenta de la asociación y una de sus fundadoras.

Este colectivo vino a llenar el hueco emocional existente entre las personas desfavorecidas. "Porque había asociacións de axuda, sí, pero cando unha persoa pobre estaba sola non conseguía conectar con outras na súa mesma situación. Faltaba un espazo onde atopar a outros pobres coma ti e a partires de aí atopar unha saída á súa situación, non só económica, senón tamén relacional".

Pepa Vázquez recuerda que cuando iniciaron su labor hace siete años, en plena crisis financiera y social, "non había onde gañarse a vida e as ONG que podía botar unha man tampouco dispoñan de moitos recursos. O panorama era desolador".

A este oscuro panorama se sumaba que el Servizo Municipal de Inclusión acababa de cerrar sus puertas. "Por iso nacemos nós", agrega la presidenta de Boa Vida. "Éramos oito persoas en situación de pobreza e exclusión, que montamos a campaña de recollida de roupa, o primeiro rastro, etc. Daquel grupo quedamos tres pero se foi engadindo máis xente e conseguimos ter certa rotación para facilitarlle ingresos a personas que teñen detrás ás súas familias", subraya.

Faltaba un espazo onde atopar a outros pobres coma ti e a partires de aí atopar unha saída á súa situación, non só económica, senón tamén relacional

El trabajo altruista de esta situación sufrió un punto de inflexión a los dos años de su creación, cuando recibió una subvención de la Xunta de Galicia –a través del Plan de Inclusión–, que le permitió proseguir con sus acciones de búsqueda de empleo y de técnicas de trabajo de una forma más estable y con personal cualificado. El otro acontecimiento importante fue la colaboración de Traperos de Emaús, "que nos deu 4.000 para empezar a traballar".

Siete años después, Pepa Vázquez se muestra orgullosa de que "teñamos máis de 13 familias que conseguiron ingresos grazas a nós, xente con contratos de traballos... Estamos nun momento álxido a nivel interno".

Sin embargo, esa euforia se torna pesimismo cuando habla sobre la evolución de la pobreza en la ciudad. De hecho, asegura que apenas hubo avance, pues "a situación non cambiou moito. Segue habendo moita xente sin recursos e incluso aumentou a pobreza entre a poboación inmigrante, sobre todo marroquí, venezolana, senegalesa e ghanesa. Ata hai un ano practicamente non acudía ningún á nosa asociación, pero agora fanno de xeito maioritario".

Ata hai un ano practicamente non acudía ningún á nosa asociación, pero agora fanno de xeito maioritario

Vázquez explica este fenómeno con un doble argumento: que la crisis en las ONG que se dedicaban a atender a estos colectivos hizo que se fuese quebrando el servicio, y que ha aumentado de forma notable la población que llega allende nuestras fronteras, especialmente Venezuela y Marruecos. "Seguen chegando moitas familias novas, que se suman ás que xa había aquí", detalla.

Esta realidad hizo que Boa Vida pusiese en marcha un programa específico para la población migrante, financiado por la Xunta de Galicia lo que también explica su alto nivel de atracción.

VENEZUELA. A su presidenta le llama poderosamente la atención el caso de los migrantes venezolanos, "porque é como a cubana no seu momento: xente moi formada, que alí era clase media-alta, e que quere aportar ao país de acollida. Iso lles permite recuperar a súa dignidade, non só queren recibir, senon tamén dar".

A la hora de realizar una fotografía de la pobreza en Pontevedra, Pepa Vázquez alude a la oficina de derechos y deberes sociales de la organización para apuntar que "falamos de máis de 200 persoas que cada ano acuden a nós para buscar información, traballo, apoio emocional para saír da pobreza... Desas 200 personas coas que pechamos 2018, quedaban na oficina 51 que continúan co se proceso e coas que imos seguir traballando".

PEOR ESCENARIO. En cualquier caso, no duda en que la radiografía actual "é peor que cando creamos a asociación. Porque daquela, cando empezou a crise, moita xente tiña dous anos de paro por diante e despóis aínda tiña a axuda familiar. Pero agora todo iso xa se acabou". Y cita un caso que refrenda su contundente afirmación: "Temos na tenda un rapaz de etnia xitana que traballaba de encofrador. É un currante nato pero coa crise da construción quedou sin traballo, cobrou o paro, pedíu a axuda familiar e xa non tiña opción a máis subvencións. Manter unha familia nesas condicións é moi difícil por non dicir imposible".

A esto hay que añadir el incremento del nivel de vida, auspiciado por el repunte que recogen los índices macroeconómicos. Sobre todo de los alquileres. Pepa Vázquez critica que "alugar unha vivenda en Pontevedra na que non te chova custa máis de 400 euros, cando a axuda social básica é de 390 euros. Unha habitación nunha pensión (sin dereito a cociña) custa 200 euros ó mes e a un xubilado cunha pensión non contributiva, que son 362 euros, quédanlle 160 euros. Co cal está obrigado a ir a un comedor social. E que non se poña enfermo e lle receiten algo que non entre na Seguridad Social. A situación é moi dura".

Unha das maiores dificultades coas que se topan as personas en risco de exclusión é a violencia burocrática

La responsable de Boa Vida realiza, asimismo, un llamamiento a las administraciones "para que se axilicen os trámites, porque unha das maiores dificultades coas que se topan as personas en risco de exclusión é a violencia burocrática. Ninguén pode estar seis meses esperando por unha Risga. ¿De que vai vivir nese tempo? Este é un exemplo de como a pobreza nos deteriora, xa non só pola falta de recursos económicos, senón tamén humanamente. Cando unha persoa ten que desfilar por catro servizos, contándolle a súa vida a catro persoas diferentes, chega un momento en que se derrumba".

Y a pesar de esa supuesta recuperación económica global, tampoco ha desaparecido de nuestro día a día la figura del pobre vergonzante, aquella persona que en su momento gozó de un nivel de vida aceptable pero a quien los reveses le colocaron en una situación de pobreza que se resiste a reconocer y mucho menos a exteriorizar. "Segue habendo moita xente así. Máis entre a nosa propia poboación que entre a xente de fóra. Porque os que veñen doutros países saben de ónde veñen e valoran moitísimo máis a vida. Porque coñeceron de cerca a facilidade coa que se pode perder. Pero aquí seguimos tendo moita xente que non se recoñece en situación de pobreza, sobre todo entre a que ten maior formación".

Comentarios