"Cando se acaba o que hai, non se gasta máis. Non hai máis cera que a que arde", resume Manuel Mosquera —88 anos, xesto escéptico e 780 euros de pensión— cando lle preguntan pola súa paga de xubilación. Él é un dos 239.000 pensionistas da provincia. Coa hucha das pensións case esgotada e o equilibrio entre traballadores e subsidiados roto, o futuro das pensións preocupa o xusto a quen teñen que vivir cada mes do que reciben da súa pensión ou subsidio. "Digo eu que non nos deixarán morrernos de fame", sinala Jesús Pintos, outro xubilado cunha pensión "boa" pero que ten que recorrer aos seus aforros para manter o nivel de vida.
Ambos notarán un aumento do 0,25% nas súas pagas nos próximos meses. Con todo, o nivel de vida subiu en torno ao 1,5% desde a última actualización, segundo estiman os expertos da Fundación de Caixas de Aforro (Funcas). Ademais das pensións por xubilación, existen tamén as de viuvez ou orfandade, que se outorgan cando falece o membro dunha unidade familiar que achegaba unha parte importante dos ingresos. Estas son as máis baixas no que se refire á contía, xa que se sitúan ao redor de 572 e 367 euros, respectivamente, na provincia. Por outra banda, tamén son pensionistas quen reciben unha paga por incapacidade para traballar.
No capítulo de subsidiados hai que engadir tamén ás persoas en situación de desemprego, que ben cobran o subsidio habitual ou, cando este se termina, algún tipo de axuda familiar debido a unha situación de urxencia. Na provincia hai 35.860 cidadáns cobrando o subsidio de desemprego.
Ante o escaso incremento dos subsidios, repítense as queixas polas dificultades para chegar a fin de mes. Cunha pensión por xubilación media de 951 euros ao mes é difícil pagar facturas, comer e que aínda sobre diñeiro para custear algún capricho. A situación complícase cando hai que axudar aos fillos ou os netos, vítimas do desemprego dez anos despois de que a crise económica marcase un antes e un despois nas vidas de moitas persoas.
Os pensionistas son conscientes de que o sistema, tal e como está pensado, é insostible. Porque pagar as pensións coas achegas dos cotizantes xa non será posible. Moitos deles teñen fillos desempregados ao seu cargo e saben cal é o panorama dun país no que cada vez hai máis pensionistas e menos cotizantes. En Galicia, unha comunidade lastrada polo envellecemento da súa poboación, o problema agudízase.
Deste xeito, 1,3 millóns de galegos están en idade de traballar, dos cales 92.000 están no paro e 100.000 son estudantes. Así, hai só 1,1 millóns de cotizantes e 853.444 pensionistas. Dito doutro xeito, en Galicia hai sete pensionistas por cada dez traballadores.
"Non sei se o meu fillo e todos os que veñan detrás poderán ter unha prestación"
Marcelino César ten que pagar as facturas e os gastos da familia. Ten ao seu cargo á súa muller e a un fillo no paro, que vai facendo traballos segundo xorden e emprégase cada verán nos servizos de extinción de incendios. A súa muller estivo a pagar durante 15 anos un plan de pensións do que agora pode retirar 300 euros cada mes. "E menos mal, porque se non sería aínda máis difícil chegar a fin de mes", conta o pontevedrés. Logo de 38 anos cotizando como pintor de vehículos, a pensión deste pontevedrés de 74 anos é de 980 euros. "Polo menos, cando fago a declaración da renda, devólvenme todo o que me reteñen", explica. César explica que, aínda que lle preocupa o futuro das pensións, tamén sofre pola situación laboral das persoas en idade de traballar, con contratos precarios e unha taxa de paro moi elevada.
Xunto a el comparten mesa de lectura no Centro Sociocomunitario da Xunta Marcial Souto e Manuel Mosquera. O primeiro deles pode considerarse un privilexiado. A súa pensión está por encima da media na provincia e, aínda que a súa situación económica non lle preocupa, si lamenta as circunstancias polas que pasan moitas persoas, pensionistas e cotizantes. "Eu teño a sorte de que non teño fillos ao meu cargo", conta este xubilado de Tafisa —con 48 anos cotizados— aos seus 81 anos.
Manuel Mosquera tivo que deixar de traballar aos 44 anos por unha incapacidade física e na actualidade ten unha pensión de 780 euros coa que teñen que vivir el e a súa muller. A empresa na que traballou non sempre o tivo dado de alta na Seguridade Social e iso repercutiu na súa pensión. "¿Quen vive con iso?", pregúntase, para logo recoñecer que non ten máis remedio que amoldarse á súa paga cada mes. Dela ten que reservar unha cantidade para o aluguer —"temos a sorte de que é baixo porque xa é antigo"— e as facturas. "E se non podes comprarche uns zapatos novos pois non chos compras", explica.
Aos seus 88 anos, o seu fillo vive independizado. "Él vive mellor que nós e non nos necesita, pero non se se el e os que vingan despois poderán ter pensión", lamenta.
"As miñas fillas alimentáronse máis de bicos que de comida"
Viúda e con dúas fillas ao seu cargo. Así se viu Sabela Canitrot cando o seu marido faleceu e, por 140 días de cotización, quedou sen pensión de viuvez ela e sen orfandade as súas fillas. "As miñas fillas alimentáronse máis de bicos que de comida, porque eu dinlles moito agarimo", explica. Canitrot ata deixou de ter dereito á sanidade. "Unha vez fun ao hospital e tiven que ir ao Concello para pedir que me cubrira vos gastos pola atención médica", conta.
Sabela coidou ao seu marido, que traballaba nunha empresa familiar, durante unha enfermidade que llo levou sen que tivese tempo de cotizar o suficiente para que á súa esposa quédalle unha pensión. A pontevedresa tivo que superar aquela situación e púxose a traballar ata que a súa nai caeu enferma. "Eu tiña dous traballos nese momento, nun deles levaba 20 anos", explica. Con todo, tivo que deixalos para facerse cargo da súa nai, que faleceu dous anos despois. "Naquel momento tramitamos a axuda da Lei de Dependencia e a min correspondíanme 370 euros ao mes por ser a súa coidadora", conta. Canitrot non viu nin un céntimo desta axuda. A enfermidade da súa nai volveuna a deixar no paro e sen ingresos. Tras dous anos cobrando unha prestación por desemprego, quedou sen ningún tipo de ingreso.
"Gasto uns 150 euros ao mes en facturas de luz, gas, teléfono e a comunidade; teño máis recibos que cartos"
"Tiven que ir aos servizos sociais e, logo de sete meses esperando a que me atendesen, tiven que esperar outros cinco a que ma tramitasen", conta. En todo ese tempo, a pontevedresa tivo que subsistir sen ningún ingreso. Na actualidade, cobra unha axuda de nbsp;urxencia&social de 221 euros ao mes. Só as facturas da luz, o gas, a comunidade do edificio, o teléfono e o seguro de decesos supoñen un gasto mensual duns 150 euros. Co resto, ten que comer. Non ten calefacción, só un pequeno radiador de gasoil e mantas de forro polar. "Teño máis recibos que cartos", resume. Por iso treme cando pensa en que chegue unha derrama por obras no edificio ou calquera outro gasto inesperado. Aos seus 52 anos, aínda confía en poder atopar un traballo para que o seu futuro sexa máis alentador.
