"Os libros son terapéuticos"

A súa traxectoria como editor á fronte da editorial Kalandraka centrou este martes a charla que mantivo o director do selo pontevedrés, Xosé Ballesteros, co crítico Ramón Rozas, na que foi a primeira cita da quinta edición de Conversas na Uvi, un ciclo promovido polo Diario de Pontevedra e a Universidade de Vigo. "Os libros son terapéuticos", comezou dicindo Ballesteros. "No meu caso, ademais, salváronme: foron unha salvación contra a ingratitude da vida".

O editor lembrou no salón de actos da Casa das Campas, que se encheu para escoitalo, os inicios de Kalandraka e algúns dos seus fitos, dende converterse no primeiro (e único) selo galego que conseguíu o Premio Nacional a la Labor Editorial ("foi como se nos tocara a lotería sen ter xogado") ata a creación dunha canle de televisión propia en internet.

"Eu non tiña libros na casa cando era cativo, pero a min gustábame ler", lembrou. "Non tiña libros, entre outras cousas, porque a literatura infantil e xuvenil en España desapareceu durante a ditadura. Pero grazas ás lecturas que fun facendo, cambiei o meu destino, o dun rapaz que comezou a traballar aos 14 anos como mozo dos recados que podía acabar sendo dependiente de El Corte Inglés polo de editor de libros. E facer libros é marabilloso".

Público que encheu o salón de actos da sede da Vicerreitoría do Campus de Pontevedra para escoitar a charla. RAFA FARIÑA
 

RESPONSABILIDADE. Ballesteros eloxiou a súa profesión ao tempo que lembrou que ía máis alá de "facer libros bonitos". "Ser editor é gratificante, pero dunha enorme responsabilidade. Hai libros que marcan as biografías, os nosos itinerarios como persoas. Por iso é que os editores de libro infantil e xuvenil temos unha enorme responsabilidade, porque creamos a memoria do futuro".

"Unha das razóns da creación da editorial era a de axudar a normalizar o idioma deste país, que se perde. E aí seguimos"

Neste sentido, o editor lembrou que o nacemento de Kalandraka, que se produciu por casualidade, cando os selos máis importantes de Galicia non apostaban polo álbum para cativos, rachou co mito de que en Galicia só funcionaba o libro galego que se recomendaba nas escolas. "Hoxe temos 20 anos e xa podemos ler de todo", indicou ao respecto da ampliación das súas coleccións. "Os nosos lectores foron medrando e nós decidimos acompañalos. É un luxo poder publicar a Francesco Tonucci ou unha colección de teatro en galego. Isto último podería parecer un capricho, pero é que unha das razóns da creación de Kalandraka era a de axudar a normalizar o idioma deste país e aí seguimos. Porque vemos que a lingua se está a perder". Máis tarde, insistiu no mesmo: "De seguir así, as seguintes xeracións verán a morte do idioma".

Ballesteros presumiu de editar todos os títulos do selo pontevedrés simultaneamente en sete idiomas, entre eles, todos os oficiais da Península Ibérica. "Iso deunos o peso suficiente como para poder publicar a Maurice Sendak, por exemplo". Ao tempo, explicou que conseguir meter libros entre os máis vendidos non é a súa máxima prioridade. "Hai libros que son unha bazofia que se venden moitísimo. E hai libros que non se venden e son dunha enorme calidade", explicou. E contou que el tiña na cabeza, á hora de publicar, precisamente a máxima de Sendak de que o álbum ilustrado respondía a un equilibrio tal entre texto e imaxes que se convertía nun tecido no que non se percibe nin unha costura.

"Hai libros que son unha bazofia que se venden moitísimo. E hai libros que non se venden e son dunha enorme calidade"

"Nós intentamos conseguir iso. Ás veces acertamos e outras non. Pero o que temos claro é que o álbum ilustrado ten unha poética: ten que ser fermoso, si, pero tamén ten que emocionar. Calquera libro, se non emociona, nin divirte nin sorprende, é absolutamente prescindible". Neste punto reivindicou os contos clásicos. "Os contos clásicos son a primeira aprendizaxe do que vai ser a vida. O resto da literatura enténdese a partir deles".

Ballesteros reivindicou a posibilidade de traballar dende o que se considera a periferia. "Para nós Pontevedra é o centro do mundo", dixo. E fixo o mesmo coa calidade do traballo que se fai fóra das grandes capitais. "A metade do éxito de Kalandraka é a impresión dos contos que facemos en Anduriña, unha empresa de Poio, sempre o digo".