LEMBRO MOI ben o día no que tropecei con ela por primeira vez. Foi de fronte, pero cobardemente. Disfrazada baixo un sorriso e unha mirada cargada de urxencia. E sentinme pequena, débil, avergoñada. Cuestionada. E aínda nin sequera puxera medio pé nesta profesión de andar ás tentas.
Non foi no meu primeiro traballo, esas prácticas de 300 euros ao mes. Nin nos anos seguintes nos que moito tiven que aprender indo e vindo coa marea deste mundo xornalístico que ás veces nos engule e, outras, elévanos ata a mesmísima crista da onda. Non, a primeira labazada foi moito antes, cando aínda nin puidera pisar un xornal.
Tiñamos (e por sorte segue vento en popa) unha radio universitaria cando eu andaba por Madrid. Alí, a maioría do alumnado dos primeiros anos de carreira crémonos xornalistas por primeira vez, conxugando algo que se achegaba ao debate co humor e, no caso do meu debut, pensando que sabiamos falar de política. A experiencia da radio cos amigos máis achegados foi unha etapa que nunca vou esquecer, e que a maioría lembramos co máis sentido dos agarimos en cada febreiro que se conmemora o Día Mundial da Radio. E, precisamente, neste febreiro que tamén homenaxea á Lingua Materna, quixera lembrar outra experiencia moito menos alumeada pola camaradería, e baseada, a dicir verdade, no máis puro interese. Que faría calquera que tivera que escoller entre un cuatrimestre de radio cuns descoñecidos e un curso enteiro dunha asignatura optativa cunha mestra dura de roer? A poucos créditos de obter a inmunidade, vino claro. Lanceime de cabeza. Acolléronme nun programa de debate –está claro que o meu era laretar– no que eu propoñía o tema do día e ademais tiña encomendada a sagrada tarefa de escoller a canción de peche. Por aqueles anos, eu escoitaba moito a un grupo vasco xa desaparecido que se chama Betagarri e, como boa galega no estranxeiro, aproveitaba esa míninima físgoa de autonomía para darlle a coñecer á anecdótica audiencia universitaria o melloriño da música alén das fronteiras da capital do Estado.
A 'kale borroka' non estivo á altura das expectativas dos seus compañeiros
Aquel día pola mañá levara nun pen drive un tema chamado Euri tanta bakoitzean co que andaba bastante obsesionada –saberán do que falo se a escoitan–, e que mesmo cheguei a aprender de memoria íntegramente, aínda que aquilo que eu pronunciaba tiña pinta de afastarse longamente do euskera. A canción soou na radio, e os versos naquela lingua deberon desgustar bastante aos dous barbilampiños que asumiran o rol de coordinadores daquela obra mestra de programa. "Creemos que es mejor que traigas canciones en castellano para que podamos saber lo que dicen. ¡Este programa lo escucha el rector!". A min que me perdoe o señor Carlos Andradas se algunha vez o ofendín pinchando aquel estribillo que di "Eta zu, beti pentsatzen zaitut/ Hostoen erortzean, loretan, denetan/ Izarren itzaltzean. Euri tanta bakoitzean", e que, na súa tradución ao galego sería máis ou menos "E en ti, sempre penso en ti/ Cando caen as follas, as flores, todo/ Cando do as estrelas se apagan. En cada gota de choiva". Aí o teñen: Euri tanta bakoitzean. En cada gota de choiva. Polo visto, a kale borroka non estivo á altura das expectativas dos meus compañeiros nesta ocasión. Fallo meu.
Se este amago de censura preventiva viñera dende o máis alto da cúpula universitaria teríame doído menos que as palabras de dous estudantes de 20 anos que comezaban a mergullarse no mundo do xornalismo, cos prexuízos ben gravados a lume, sen embargo. E iso é algo que non se aprende en ningunha aula. Eu xa non agardo moito das radios estatais, mais saber que a cota de música en galego na propia radio pública galega limítase a un 30% é algo que me deixa apenas sen argumentos para defender calquera tentativa de contraataque á intransixencia cultivada de xeito precoz nas cacholas do noso estudantado, e do de máis alá das nosas fronteiras, que só perpetúa a discriminación das linguas cooficiais nos medios de comunicación e, o que é aínda peor, a autocensura. Un mal de raíces profundas que adoita aflorar de xeito temperán alimentado polo medo, contribuindo así a perpetrar o silencio duns, para gloria doutros. Nos medios de comunicación, e na vida mesma. Polo demais, pódolles asegurar que na radio tiveron que soportar as linguas vernáculas ata que rematou o cuatrimestre.
