NEGAR A bipolaridade claro-escuro que acompaña ós humanos ó longo da nosa vida supón, ademais de negar o evidente, renunciar a intentar aproximarnos ó coñecemento da natureza humana e ás consecuencias prácticas, individuais e colectivas, que se dela se derivan. Ámbolos dous polos son inherentes á condición humana, formando parte dos pensamentos, da conduta e da...
O DOMINGO pasado, oito de abril, coñecemos o resultado das eleccións en Hungría onde o partido xenófobo do señor Orbán acadou a súa cuarta maioría consecutiva que lle permite continuar no poder, aínda que segundo os analistas internacionais, ten unha relación cos dereitos humanos pouco ortodoxa. Para eses analistas, a mencionada relación, especialmente no que atinxe a...
AO LONGO da historia as mulleres foron perseguidas, ignoradas ou descualificadas do mesmo xeito que outros grupos sociais dominados. As súas achegas intelectuais non foron do agrado de moitos sectores políticos nin dos circuítos de control do coñecemento ao longo dos séculos. Aínda que Aspasia de Mileto escribía os...
TODO RÉXIME de goberno democrático enténdese operado a través de partidos políticos que, por definición, traducen en leis os criterios da cidadanía da que se constitúen en representantes pero, a cotío, se produce unha sobreactuación e xa non se trata de representar senón de construír ditos...
EN CERTA medida, o ensino primario e o secundario consisten en cargarse dunha serie de prexuízos, que ao longo da túa vida terás que ir desaprendendo se a sorte e a curiosidade te acompañan. Medrei interiorizando —sen ter ningún tipo de conciencia sobre iso— que a historia da humanidade, dos seus actos e pensamentos,...
A CUESTIÓN DA orde, e o seu sentido, retorna a nós como espectro do reprimido. Desde os recantos dos puntos cegos da reflexión, regresa, e pide ser repensada. Reclama recuperarse na consciencia de varias xeracións que fixeron dela un ángulo morto, o grao cero da comprensión, o personaxe que encarna a comedia do sen sentido e a...
TODO RÉXIME de goberno democrático enténdese operado a través de partidos políticos que, por definición, traducen en leis os criterios da cidadanía da que se constitúen en representantes pero, acotío, prodúcese unha sobreactuación e xa non se trata de representar senón de...
CANDO EN 1938 Orson Welles emite o programa de radio ‘A guerra dos mundos’, non está tratando de fundar as ‘fake news’, pero si consegue alterar a aprehensión da realidade; é de sobra coñecido o efecto devastador e o pánico que induciu nos seus oíntes que, incrédulos nun primeiro momento, e aterrados...
QUE ME perdoen os puristas dos xéneros literarios pero este non é un artigo filolóxico. Trata de "tipos ideais", no sentido que lle deu Max Weber á expresión, modelos que reúnen un conxunto de caracteres identificable, aínda que non se dean exactamente así na práctica.
"A infancia é...
QUIZAIS ESTE tema sexa xa coñecido, eu mesma escribín varios artigos sobre esta temática ou tocando aspectos que forman parte del: o patriarcado. Pero non podo deixar de escribir sobre isto cando no 2017 en España foron asasinadas 52 mulleres, segundo as estatísticas oficiais e 97 cando falamos de feminicidios fose do campo da oficialidade...
AFIRMAR QUE vivimos na "era da información" ou "todo está en internet", ademais de obvio, é unha cantilena que, reiterada indiscriminadamente, acaba por esvaecer o seu sentido e as consecuencias que dela se derivan. Emprégase como recurso explicativo e como xustificación e aceptación dunha realidade...
DICÍA XA Kant no século XVIII que os nenos debían ser educados non para o presente, senón para unha condición futura, posiblemente mellorada, de modo que se adapte á idea da humanidade e ao destino do home. O aserto kantiano gardaba unha sólida vinculación coa idea ilustrada do home como ser progresivo capaz de...
NO REMATE do centenario do pasamento do poeta Eduardo Pondal (1835-1917) compren, quizais, algunhas reflexións dun lector distraído. Que pode traer Queixumes dos pinos (1886) ao público actual e posmoderno?
Para un lector despreocupado, a primeira lectura de Queixumes (conxunto de case noventa seccións poéticas)...
CANDO EU era un rapaz, na aldea, a forza era unha calidade moi importante, non hai máis que pensar en traballos como manter o arado no rego, cargar un carro de esterco, gadañar a herba dun prado, carretar ao lombo quintais de gran ou de patacas ou mover os porcos cebados no tempo da matanza, entre outros, para decatarse de que estes labores precisaban da...
AS CARRACHAS son cegas e xordas e, ademais, carecen do sentido de sabor. Oriéntanse no mundo grazas á percepción dos cambios de temperatura e a unha sensibilidade especial para detectar o ácido butírico. Non necesitan máis. Cando algunha presa se achega a elas, advírteno inmediatamente ao percibir o cheiro dos...
NESTES MOMENTOS de confusión intelectual e de actitudes onde prima o visceral sobre o racional, alentadas sen recato polo poder establecido co fin de extraer delas suculentos réditos, Cataluña convértese no campo de operacións para despregar o seu poderoso arsenal de recursos para logralo. Independentemente do tufo a retorceduras da realidade, truculencias, exclusións e...
NESTES momentos de parón no curso escolar pódese facer unha reflexión sobre a educación dende a distancia que nos permite separarnos da loita diaria. Sae dos institutos a primeira xeración Lomce, o que significou para eles unha redución do número de horas e materias de formación obrigatoria e o aumento de ambas en formación complementaria, sempre comparando coas promocións...
EMPREGANDO O que denominamos ciencia rexeitamos as historias míticas como contidos alleos á verdade na que, evidentemente, nos situamos, dada a seguridade que nos proporciona o chamado coñecemento científico. Deste xeito desbotamos deuses, anxos, xigantes, monstros e demais fauna de carácter mitolóxico pero desbotamos, igualmente, calquera aspecto da realidade que non estea...
PARA ENSINAR o verdadeiro, dicía Lichtenberg, hai que usar a linguaxe do falso, se cadra porque non hai outro. Lichtenberg, profesor de física que daba clases de costas á pizarra para ocultar unha chepa que seguramente lle procurou un temperamento sarcástico, foi autor da colección de aforismos máis luminosa dos tempos modernos e, según conta Enrique Vila Matas ( Dietario...
CANDO FALAMOS da evolución humana e nos preguntamos polo proceso de hominización a comunidade científica nos resposta que este é, a transformación do animal en ser humano. Relátannos a hominización corporal centrada no eixo pes-mans-cerebro. A posicición ergueita permanente, a liberación das mans das funcións locomotoras para converterse en órganos para manipular e asir...
QUE PARTE das nosas vivencias, actitudes e comportamentos non teñen especial transcendencia para o devir da humanidade parece incuestionable. Pero unha cousa son os aspectos triviais que, xunto cos relevantes, forman parte dese conglomerado complexo que constitúe o ser humano e outra é que o intranscendente, o banal, solape, falsee e acabe por anular os aspectos básicos...
NAS ÚLTIMAS décadas, a palabra democracia, tornouse nun concepto inerte e nun tótem incuestionable e intocable, como diría o profesor de Harvard Dani Rodrik. Despois de anos de políticas neoliberais nos que a democracia se ha reducido á liberdade de elección e ao libre mercado, as institucións e os réximes democráticos cambaléanse, perdendo o seu sentido. Esta foi utilizada...
ASOMÁMONOS Á realidade desde os conceptos que un día inventamos, e logo acabámonos aferrando a eles coma se fosen a realidade mesma. Como dicía Nietzsche, olvidamos que non son máis que metáforas. Pero o que ten poder para impoñer a súa visión metafórica do mundo tamén o ten para impoñer o seu mundo, aproveitando precisamente esta confusión. Vémolo claramente na linguaxe...
A LINGUAXE QUE son as persoas ten o risco de atrofiarse. Converterse nun círculo rutineiro de consignas autoreferentes. De imperativos impermeables á realidade. A linguaxe dilúese no vago e inconcreto, en falsas abstraccións. Signos sen contido, malia as aparencias que no público proxecta o trato inmediato coas novas tecnoloxías. As persoas están usando a linguaxe como un...
EL PASADO fin de semana se disputó la final de la Copa del Rey de fútbol entre un equipo vasco y uno catalán y, una vez más, gran parte de las aficiones le dedicaron una sonora pitada al himno español ante el semblante estoico y circunspecto de Felipe VI. Aunque esto se ha convertido casi en una tradición que no debiera sorprender a nadie, los elementos más reaccionarios...
FALABAN OS filósofos lucenses Ramón Piñeiro e Celestino Fernández de la Vega do que consideraban o ser galego, situando o espírito de dito ser en tres ámbitos: a saudade, o sentimento da paisaxe e o humorismo. É ben sabido que Celestino desenvolve con amplitude e suficiencia este último aspecto en O segredo do humor pero a pregunta pola existencia dun humor, singular,...
NAS DEMOCRACIAS liberais de principios do século XXI a liberdade é un dos conceptos máis demandados, utilizados, invocados e incluso sacralizados, curiosamente en sociedades pretendidamente laicas. Tamén é pola contra -ou polo mesmo- un dos conceptos máis baleiros dos que dispoñemos. Intentemos poñer algo de orde: o termo provén do latín, libertas , "o que ten a calidade...
EL HUMANO es un ser inquieto. Cultiva, domestica, produce, domina, y al mismo tiempo se cultiva, se produce, se domestica, se domina, esa es la fuerza y la debilidad de su cultura. Todo avance y todo progreso albergan alguna forma de ilusión, y si queda futuro este solo puede llevar a lo que un día fue origen: la naturaleza, el cuerpo. Pero es difícil el retorno a la...
"A POESÍA é anticuada para quen está saciado, pero cando o real é insoportable, adquire o valor dun arma para sobrevivir" (B.Cyrulnik). O meu primeiro contacto co que daquela chamaban poesía foi na tétrica e deformadora escola franquista que sufrimos xeracións enteiras. Abundaban os ripios potentes e arrepiantes, trufados de linguaxe militarista, machista e excluínte, que...
O FILÓSOFO Louis Althusser en Iniciación a la filosofía para los no filósofos (Siglo XXI, Madrid, 2016) explica como calquera ideoloxía non é arbitraria. Non xorde por casualidade, nin por azar. Sempre indica cuestións ou problemas reais, aínda que aparezan revestidos. Unha ideoloxía tamén apunta a unha forma de descoñecemento e, por esta razón, ilusoria. Así, calquera...
