"LAS ANCIANAS gallegas nos pasamos la vida interpretando". Foi a resposta que a tuiteira M. Xosé G. Fontela lle espetou a Pascual Serrano, un xornalista que este luns cuestionou o Goya á mellor actriz revelación que recibiu -ben merecido- a miña admirada Benedicta Sánchez polo seu papel na marabillosa película O que arde, de Oliver Laxe (que non Lakse). A Pascual, que borrou o chío horas máis tarde despois de lamentar o "chauvinismo paleto de algunos" porque seica certos "gallegos" o estaban a insultar, non lle pareceu tan merecido.
Pascual chiou que "eso de que den un Goya de interpretación a una persona con discapacidad por hacer de persona con discapacidad o a una anciana gallega por hacer de anciana gallega, no sé qué tiene que ver con la interpretación".
"Las ancianas gallegas nos pasamos la vida interpretando"
A súa apreciación recibiu variadas contestacións quitándolle a razón, como a fina ironía de XurxoG ("como todo el mundo sabe, las ancianas gallegas son todas iguales: todas son aldeanas y todas tienen hijos expresidiarios. Ningún mérito, claro está"), pero a miña favorita foi a de M. Xosé. "Las ancianas gallegas nos pasamos la vida interpretando".
O primeiro que me veu á cabeza non foi Benedicta, quen como todo o mundo sabe case non tivo que interpretar nada, porque a súa apaixoante e sorprendente existencia (desde facerse vexetariana con 17 anos en Lugo a emigrar ao Brasil, ser nai solteira e percorrer medio mundo como fotógrafa antes de volver á súa aldea) é practicamente idéntica á da súa tocaia na gran pantalla, xa saben, a entregada nai de Amador.
O primeiro no que pensei foi, efectivamente, en todas esas mulleres, que non teñen que ser obrigatoriamente galegas, pero que certamente son as que me quedan máis preto. Esas mulleres, xa dunha idade, que se senten obrigadas a interpretar un papel, a cumprir co que a sociedade se supón que espera delas. Esas avoas das aldeas, da bata de cadros, do televisor posto na Galega e dúas citas indispensables á semana: Gayoso os venres e a misa os domingos (esta, a ser posible, en vivo e en directo).
Igual estou falando de máis e esas mulleres xa non existen. Esas mulleres que botan enriba toda a organización e o traballo das comidas familiares para vinte ou trinta o día do patrón (ese día a misa, e a procesión, e a sesión vermú non son prioritarias), que compaxinan a diario o traballo da casa o da leira, o gando e o que lle cadre e que, por suposto, son as perfectas esposas nuns matrimonios envexables que rara vez non chegan ás vodas de ouro. Envexables, alomenos de portas para a fóra.
Por iso me acordei de Manuela, veciña de Crecente (A Pastoriza, Lugo). Nai, avoa e esposa. Manuela Iglesia, de 79 anos, asasinada presuntamente polo seu home o sábado pola noite, o mesmo ao que definían como "sociable, falador e bo veciño". Formaban, din quen supostamente os coñecían, "un matrimonio exemplar", deses nos que a muller coidaba do home "como el niño de sus ojos".
Segundo os primeiros indicios o ataque co coitelo foi sorpresivo e Manuela case non tivo tempo de defenderse. Que podería pasar pola súa cabeza se chega a ser consciente da situación. Podería ter evitado o tráxico final? Ou quizais tratando de salvarse acabaría pasándolle o mesmo que a Susana Flores, unha víctima de violencia machista que este luns ingresou na cadea tras ser condenada a tres anos e medio por defenderse da agresión do seu maltratador, o pai dos seus fillos que lle levaba facendo a vida imposible durante anos. Salvou de morrer, pero mentres el nin sequera pisou a cadea, ela acabou entre rexas.
