DIVINA ERA a encargada das mulleres nunha vella fábrica de galletas que na primeira metade do século pasado enviaba vagóns enteiros de pastas de trigo e mel desde unha pequena vila ferroviaria do interior galego ata a capital do país. Nas longas xornadas de traballo, Divina chamaba ás agachadas ó mozo dalgunha compañeira e o avisaba de onde ela o ía agardar. Era unha sorte de celestina que facilitaba os encontros dos namorados nuns tempos nos que as mozas só podían percorrer acompañadas o camiño principal do pobo, que discorría paralelo ás vías do progreso. Chegaban ata a ponte do Neira e volta outra vez. Así pasaban a tarde, en ocasións coa nai dela á espreita, só dous pasos por detrás. Vixiando que non houbera roce de ningún tipo, nin unha mirada máis alta que outra, nin un bico roubado. Nunha ocasión, Julia, unha das empregadas de Divina, saiu un pouco antes da hora sen que ninguén se decatara. O seu amante asubiaba á tardiña escondido na parte traseira da fábrica. Aquela noite chegara tarde a cear a casa e a súa nai déralle unha malleira tal que aínda hoxe lla lembra á súa cuñada, en secreto de confesión, cando se xuntan cos netos de ambas as dúas.
Naqueles tempos era habitual que as vodas das fillas se organizasen en familia. Un día dixéranlle ó pai de Julia: «Si cha quere este saes gañando». Ás veces o casamento semellaba a porta da liberdade, ata que daban de narices coa crúa realidade e as sabas xeadas. E só algunhas delas tiveron a sorte de elixir o seu destino.
Case un século máis tarde a historia de Divina soa como un conto en branco e negro. Avellentado e gris. Pero hai só un ano a súa neta estaba manifestándose en Madrid, loitando tamén ó seu xeito pola súa liberdade e a das súas compañeiras.
Nolas dabamos tan felices. Criamos que levabamos un longo treito percorrido no camiño da loita pola igualdade. Que coa conquista das aulas e a incorporación ao mercado laboral xa no século pasado, achegabámonos á estación definitiva. Xa logo virían o sistema de cotas nos partidos, o empoderamento dalgunhas mulleres ou a normalización de palabras como paridade ou conciliación, que tiñan vocación de asinar que esa conquista estaba cada vez máis preto. Co exemplo de milleiros de mulleres de onte e a súa sabedoría na equipaxe, estabamos seguras de que isto marchaba cara adiante.
Convencerámonos de que algúns debates estaban máis que superados e que esta batalla era xa cuestión de afinar nos remates, de acabar coa fenda de xénero nunha sociedade que semella cargar coa desigualdade no adn.
Quedábanos por dar solución á lacra da violencia contra a muller, asignatura cada vez máis pendente das sociedades máis avanzadas, faltábanos por percorrer o tramo das desigualdades laborais, das diferenzas de rol no fogar, na familia. Unha parada máis, ou tal vez dous ou tres. E resultou que mentres cunha man pintabamos a raia do ollo e coa outra recitabamos unha páxina inédita da historia, mentres nos convertiamos na primeira muller en alcanzar, presidir, conseguir algo máis, había quen quería enviarnos a casiña de saída dun golpe seco. Sen saber moi ben como, mentres as nosas maiores recordaban as vellas batallas e devecían por ter vivido as posibilidades das súas netas, moitas destas, ían retrocedendo por todas as demais a pasos de xigante.
Hai un tempo acuñouse o termo micromachismo para dar nome a eses xestos sexistas arraiagados no noso día a día, como a porquería que se mete nas esquinas e que custa arrincar porque levan aí unha vida enteira. Pero é que hoxe volvemos falar de «súpermachismo», o que adoecen mozos e mozas que protagonizan episodios de violencia de xénero sen ter a maioría de idade e que debuxan unha páxina do relato real da nosa mocidade, como describían hai uns días nestas mesmas páxinas as voceiras da Fundación Arela.
Hai uns días tamén o presidente da CEOE, Joan Rosell, asegurou que as mulleres son un problema para acabar co paro. E aínda que a organización empresarial á que representa apresurouse a aclarar que fora un malentendido e a páxina esfumouse da Rede, o seu rastro segue latexando polos buscadores.
Hai uns días uns cidadáns reduciron a un rapaz de dezanove anos que andaba a patadas coa súa parella, máis nova, aquí mesmo, a carón do Provincial. E hai só uns días enterramos a Yolanda, unha xornalista burgalesa, á que o seu ex marido lle sesgou a vida ás portas do garaxe, e coa que contamos 37 vítimas de violencia machista este ano.
Hai só uns días tamén Julia volveu pola vila da súa nenez. E lembrou a Divina, e a noite da malleira, e o día en que ó seu pai lle fixeron unha oferta por casar á filla que non puido resistir, e o sendeiro das parellas de namorados, paralelo a un vello camiño de ferro polo que axiña xa non circulará tren ningún.
