FOI HAI dous anos. Na Casa de Hortas de Manuel María en Outeiro de Rei. No Día das Letras dedicado ao xefe do club dos poetas chairegos. Polo decano de Xornalismo da USC souben que, dun tempo a esta parte, as estudantes non é que amosen moito entusiasmo no de facer prácticas (remuneradas) en xornais locais.
As galegas só podemos chufarnos nas estatísticas de hábitos culturais no que se refire á asistencia a verbenas e á lectura de prensa diaria. As cabeceiras locais resisten, estou certa, grazas ás historias de proximidade que ninguén máis contará se desparecen.
Este negociado noso parécese ben pouco ao do final dos anos noventa cando me recibiron por primeira vez nunha redacción; en seccións de "región" e delegacións rurais mestas de fume de Ducados onde se celebraban os faxes. Seguías comitivas polas corredoiras para chegares á inauguración dun punto limpo ou unha depuradora. Tratabas con comuneiros, ramistas, músicos da banda municipal, sancristás e patróns maiores. Descobrías píntegas rabilargas e santolinas melidensis. Apagabas lumes. Dos figurados e dos outros. Collías as crónicas dos correspondentes por teléfono e, se fallaba a conexión, saías á estación de autobuses co carrete do fotógrafo, para mandalo polo coche de liña.
Cada vez que unha cabeceira que redescobre o xornalismo con entrevistas longuísimas, as "diez-cosas-que-sabrás-si-eres-de (enche aquí este oco)" e unha boa dose de "lo-que-sucedió-a-continuación-te-sorprenderá" publica unha peciña desas da risa que dan as novas da prensa local náceme un troll na barriga.
Que será corporativismo. E envexa, dirán. Querería velos eu a eles nunha sección de comarcas, a buscar a vida e facer fontes no lugar onde toman os viños e acoden ás reunións da Anpa. En municipios nos que celebran plenos cada dous meses —e grazas— e cómpre petar nas portas e falar coa xente —mesmo cara a cara— para elaborar a información. Nin teletipos nin axencias de comunicación nin gabinetes de prensa. Do ermo. Habíalles dar ben menos a risa.
Ao final, facemos o xornal para quen non ten quen lles escriba. Para que os habituais das cartas ao director anuncien o canto do cuco cada primavera
Ao final, facemos o xornal para quen non ten quen lles escriba. Para que os habituais das cartas ao director anuncien o canto do cuco cada primavera, como no The Times. Para esa señora que nos leva chamando nos últimos dez anos alomenos unha vez ao mes. Non atopa as cousas desde que cambiou o deseño. Enfádase e fáinolo saber. En primeiro lugar, porque está no seu dereito. E despois, porque nos ten a man e sabe onde acudir; hai alguén do outro lado que responde.
Nos primeiros dousmil asegurábannos que, ao igual que os ‘call centers’, os xornais habían deslocalizar tamén as súas redaccións locais. Agora, con internet, ben podes relatar os acontecementos de Los Ángeles ou Miami desde Calcuta. Já.
Esta mesma semana recollía The New York Times a existencia dunha asociacion sen ánimo de lucro cuxo obxectivo é ter en 2020 un millar de xornalistas —con soldo de 40.000 dólares ao ano— a cubrir vastas áreas de Estados Unidos que sofren de infrainformación. Disque en 1990 había medio millón de empregos en medios locais en Estados Unidos. Hoxe non chegan a 173.000. Consideran que é un servizo público enviarlle cronistas á xente a quen ninguén pregunta nada; ben deitan de profesionais do ramo con "espírito aventureiro" e que devecen "por servir á comunidade".
O ano pasado, un xornal familiar e diminuto de Iowa, The Storm Lake Times, gañou un Pulitzer. Teñen dez traballadores e tiran 3.000 exemplares. Art Cullen, o director, amosoulles os cairos a todopoderosas corporacións como Koch Brothers, Cargill e Monsanto. A sorpresa non está na valentía dun xornal dunha vila no medio e medio de Iowa, senón en que houbese alguén da metrópole a ollar cara alí.
