Un manto de cinsa cubriu de loito os nosos montes. A mágoa cíclica volveu facer da nosa natureza a imaxe da impotencia, dunha dor que xorde das entrañas, de onde o tremor da terra se converte nun sismo da alma que non atopa acougo na incomprensión do ser humano.
Desta vez foron as terras de Valdeorras, aínda de celebración polo seu veciño Florencio Delgado Gurriarán, homenaxeado no Día das Letras Galegas, e que escribiu no seu ‘Romance da terra doente’: "Morre a coitada terra!/morre a terra coitada!"; e as terras ceibes do Courel, onde se sementa a poesía de Uxío Novoneyra e a da poeta da Pobra do Brollón, Olga Novo. Esta última vén de publicar na colección Tambo da editora Kalandraka o seu novo libro de poemas, o primeiro tras a ‘Feliz idade’ que recibira o Premio Nacional. ‘Crater’ se chama este monllo poético cheo de voces inzadas na terra, de memorias que levedan no universo rural cada vez máis mutilado, cada vez máis desasistido de nós mesmos.
Agora que se activou de xeito preciso e rápido, niso si que melloramos, o diñeiro para acougar a dor do inmediato, pensemos no ben que farían eses cartos se se invertiran antes da faísca
Olga Novo volve a compoñer nel un espazo poético de infindas posibilidades que xorde dun estarrecedor conxunto de palabras que semellan intuír a catástrofe. Unha das partes do poemario titúlase ‘Cinsas’ e alí lemos: "... pero xa chegou ese día/en que a túa cortiza espectral/ve os nenos do pasado xogando nas túas pólas/xa quedaches frío meu rei/entraches na palidez/e a morte é un monocromo irreversible/a ausencia de toda color".
E fronte a esa ausencia da cor que facemos? A poesía atopa preguntas, rabias nas súas pausas, emocións no veludo da súa linguaxe, un axuste de contas coa realidade, pero esa realidade precisa da cor, precisa volver a facer da paisaxe unha esperanza de vida. É tempo de recuperar o perdido, mais tamén de pensar o futuro dende o irrepetible, tentando facer o máximo posible para que ese manto de cinsa non se pouse de novo na nosa contorna natural, na contorna da nosa alma.
O resultado, unha política forestal errada cun permanente abandono dos nosos montes e bosques ou cun uso perverso do seu potencial
Agora que se activou de xeito preciso e rápido, niso si que melloramos, o diñeiro para acougar a dor do inmediato, pensemos no ben que farían eses cartos se se invertiran antes da faísca, apostando polo que de verdade apaga os lumes, a prevención dende o respecto ao territorio. Atendendo de xeito firme ao rural, procurando facelo atractivo para fixar poboación nel, conxugando a nosa vida cotiá coa dunha natureza agoniante polos nosos excesos consumistas e a falta de coidado con ela. É o produto da nosa inconsciencia ao non asumir as consecuencias dun cambio climático que multiplica de xeito exponencial a forza dos lumes unha vez que arrincan, que esgotan os nosos recursos naturais, como a auga, levándonos a situacións de seca impensables en certos territorios hai uns anos. Algo que se vía vir, pero sempre nos poñemos de perfil ata que a situación se converte en insostible. Entón si, mandamos as fábricas parar, reunimos aos concellos e a urxencia nos sitúa coa mirada baixa ante a nosa propia desfeita.
O resultado, unha política forestal errada cun permanente abandono dos nosos montes e bosques ou cun uso perverso do seu potencial, facendo dos recursos económicos unha solución a posteriori en vez de empregalos como a solución previa, co que iso supón de destrución e perdas, moitas delas irrecuperables con cartos. Sempre detrás do lume. Nunca por diante del. Vivendas, gandería, espazos da cultura e da memoria dos pobos imposibles de recuperar en toda a súa dimensión, non só na física, senón no interior de cada un deses habitantes que perden parte do que son.
Volvamos ao acougo da poesía. Uxío Novoneyra, pai poético do Courel, no seu ‘Laio do Novoneyra’, e dende cuxa Fundación viron as columnas de fume erguerse oscurecendo o ceo e o futuro, anotou: "Escurecen os penedos.../Baixa a sombra do ucedo/aniñárseme no peito..." Esa sombra foi a que encheu o peito de quen se asomou ao arrepío, de quen mirou aos ollos da nosa finitude na negrura da natureza nun rural que, como di Olga Novo, está "en loita contra o esquezo e o desleixo". A poeta escribe dende Vilarmao, nome no limiar da destrución, un nome no que comprenderse como unha identidade que precisa da cor da terra para ser, en definitiva, para esquecer a miseria da cinsa.
