SEVERO SÓ sabía falar en galego. Era a lingua dos seus pais. Tamén era a que falaba todo o mundo en Cedeira. Severo ía á escola e adquiría diferentes coñecementos en ciencias e letras. Todo en castelán. O galego estaba apartado da vida oficial cando el estaba a medrar, en plena posguerra, época na que ningún habitante do medio rural e moi poucos das vilas empregaban o castelán para comunicarse. Os mestres non lle zoscaban por falar na lingua do pobo. Aquela terapia estaba reservada para os que escribían coa esquerda, como a miña tía, en paz estea. Dos que falaban en galego só se mofaban. Ou o facían os mestres ou o acababan facendo os alumnos que aprendían a novidade do descoñecido idioma emanado do poder, o castelán que empregaban señores con traxe e gravata, con sotana, con uniforme.
Nos lugares importantes non se escoitaba aquel idioma de bárbaros. Só a lingua do Imperio. A Severo, que lle custaba aprender máis que a outros nenos, dicíanlle de todo polas súas dificultades para progresar. Só lles faltaba poñerse a ornear diante del para lembrarlle as súas limitacións.
Non hai nin tele, nin Internet, nin redes sociais en galego
A aqueles nenos inculcáranlles que a súa lingua materna non era apropiada para certos espazos. A eles e aos seus pais. Era mellor aqueloutra emerxente que se empregaba nas cidades, nas escolas, na Administración, nos libros de texto, en tódolos lugares nos que non houbese mar brava, legóns e bestas de por medio.
O galego era empregado masivamente pola poboación, pero asimilado como unha lingua de segunda, de incultos e montunos, de individuos pechados nunha cova que baixaban ás cidades a saquear os establecementos da xente de ben, entre peidos e alento con cheiro a cebola podre. Pasou máis de medio século e agora só é unha lingua minoritaria que xera certas simpatías nalgúns sectores e antipatía entre os máis escasos de horizontes e, sobre todo, perde falantes tanto en cantidade como en calidade a cada día que pasa. Porque, non se enganen, non se trata só de empregar o idioma, senón de facelo ben. E niso, os nosos vellos métennos unha goleada máis grande que a de España a Malta naquel sospeitoso partido de 1983.
A pesar de que ninguén reforzou con feitos e realidades que o idioma que lles ensinaron os seus pais era tan válido como calquera outro, os que o aprendían estaban en contacto con todos aqueles conceptos que existiron antes de que nacesen os prexuízos cara o galego, aqueles que tiñan un nome e o seguen a ter, os sachos, os salgueiros, as poallas, os ollomoles e as pegas de toda a vida. Cero modernidade e tecnoloxía.
Cada vez máis a vida trasládase ás vilas e cidades, afástase do medio rural, do vocabulario que deu forza histórica á lingua. E cada vez os nenos teñen menos elementos para poder aprendela. Poucos pais educan aos seus en galego (porque non o falan habitualmente ou porque, por algunha estúpida razón, falándoo, non cren nel). Os poucos que son educados en galego polos pais non teñen televisión, nin redes sociais, nin Internet na súa lingua e, aínda por enriba, a meirande parte dos seus compañeiros de clase na gardería son monolingües en castelán.
Cando alguén propón medidas para defender a supervivencia dunha lingua en perigo de extinción, deseguido é calificado por algún portador mental (ou físico) de fachaleco como golpista independentista radical ou adoutrinador que ameaza a unidade de España e quere acabar co castelán e cos dereitos dos seus falantes. E mentres, o galego segue a desangrarse sen remedio.
