A IGREXA católica entendeu que o seu labor misional pasaba por combater aquelas manifestacións da cultura popular que comportaban un risco para observancia do sexto mandamento: os velorios nocturnos, os fiadeiros, que derivaban en pequenas festas pola noitiña con música, baile e un chisco de viño. E os bailes agarrados, por suposto. Emilia Pardo Bazán alude ao inxenuo capelán don Julián, cando se encontraba nunha situación incómoda (entre os ano 1870-80), calumniado por manter excesiva intimidade con Nucha, a muller do marqués de Ulloa. A vista do cal, o arcebispo enviárao, a xeito de desterro, a unha remota parroquia de montaña. Pois ben, alí o piadoso e atribulado clérigo non se lle ocorreu nada mellor que fundar "una congregación de hijas de María para que las mozas no bailen los domingos".
As autoridades relixiosas composteláns ollaban con preocupación o feito de que os alumnos das distintas Facultades universitarias organizasen té-bailes algúns sábados, no Hotel Compostela, co propósito de recadar fondos para a viaxe de fin de carreira. Outro lugar de 'perdición' era -en opinión dos clérigos- o baile do paseo das Palmeiras. En efecto, Fernández Pintos refire un episodio relacionado coa celebración dun baile no paseo da Ferradura, en Santiago. A tal efecto, no verán acoutábase a zona das palmeiras cunhas celosías de madeira para promover verbenas amenizadas por orquestras de moda, salientando as composteláns de Sandine, a de Carlos de Paz e a de Pocholo. O doutor Pintos lembra que os santiagueses sentíanse satisfeitos con este xeito de lecer, pero a situación virou completamente cando os xesuítas 'tristeiros' (sic) da cidade manobraron diante dos poderes públicos para erradicar estes bailes que tildaron de pecaminosos. Lograron convencer ao reitor da Universidade e a algúns outros respectables próceres da localidade, que presionaron no Concello ata que conseguiron a supresión destes bailes.
Os rexidores franquistas non puideron prohibir por completo todos os bailes, pero someteron aos organizadores dos que lograron sobrevivir a teren que afrontar prolixos e engorrosos atrancos administrativos. Neste senso, Mercedes Gualteria alude, pola súa banda, aos bailes que tiñan lugar no merendeiro da Ponte da Rocha, nas aforas en Santiago, animados pola orquestra Sandine. Erundina, que estaba ao fronte do establecemento, conseguiu, no ano 1946, o permiso das autoridades para celebrar bailes públicos no verán; pero non sen algúns condicionantes: non se podían servir bebidas alcohólicas, non se permitía a entrada aos menores de dezaoito anos, nin tampouco ás mulleres que non foran acompañadas. Apostadas na porta de acceso, adoitaba haber un grupo de rapazas que desexaban entrar e que se disputaban os mozos que acudían sos e se mostraban dispostos a acompañalas, permitíndolles así gozar do baile. Un pouco máis adiante, foi posible programar os bailes da Rocha fora da estación estival, pero era mester suspender a súa celebración durante a Coresma, o luns e o martes de Entroido, o 29 de Octubro ('Día de los Caídos') e o 20 de Novembro, cabodano da morte de "José Antonio ¡presente!".
Un crego de mentalidade trentina de Meirás, negou na misa dominical a comuñón a unha moza que estaba na fi la das mulleres comungantes...
Santiago Nogueira apunta que o baile eran considerado entón como un lugar pecaminoso, merecente do anathema sit. En efecto, cara finais da década dos corenta, lanzouse contra esta diversión profana unha dura invectiva nun artigo publicado na revista Insignia, órgano da xesuítica Congregación Mariana Universitaria, formada por estudantes que se denominaban 'Los Luises', e cuxo presidente era un catedrático de química. O breve artigo tiña por expresivo título: "El tríptico de la degradación: Trébol, guateques, té-bailes", e foi considerado por un sector do alumnado como un torpedo dirixido contra a liña de flotación da honorabilidade e o decoro das chicas que asistían a tales diversións. O seu autor e severo censor moral dos vixentes costumes, pronunciou, entre outras críticas, a seguinte descualificación: "Nunca se vendió tanta carne por tan pocas pesetas". Deste xeito, cando o memorialista Santiago Nogueira chegou á Facultade de Dereito encontrouse cuns carteis pegados nas portas de todas as aulas, cunha convocatoria que dicía: "Esta tarde a las seis, todos en la plaza de la Universidad para reivindicar el honor de nuestras compañeras". Á hora marcada, a praza fervía de estudantes alporizados que proferían berros contra os xesuítas. A consigna que coreaban era indicadora do grado de conciencia política dos estudantes daquela, que non dubidaron en poñerse ao abeiro do ditador para efectuar a súa caballerosa reclamación: "Franco sí, jesuitas, no". A carón dos estudantes formouse unha sección da policía, ao mando dun tenente que estaba acompañado por un padre xesuíta. Cando os berros arreciaron, a policía avanzou cara os manifestantes, e un testemuño escoitoulle dicir ao tenente: "Padre, cuando usted me lo diga, ordeno cargar". Pero cando a carga semellaba que se ía a producir, os estudantes comezaron a corear un berro inequivocamente favorable ao goberno: "¡Franco, Franco!", e así conseguiron evitar que saíran moitos deles mallados.
Ao cabo, dende púlpitos e confesionarios amonestábanse en especial ás feligresas, ameazándoas coas penas do inferno, para que non acudisen aos bailes 'de tranca'. Un crego de mentalidade trentina de Meirás, negou na misa dominical a comuñón a unha moza que estaba na fila das mulleres comungantes, que eran practicamente todas, deixándoa moi avergoñada. A penalización fora motivada polo feito de que a afectada acudira a un baile, cousa que o crego tiña terminantemente prohibida.
