Opinión

"Aí lles deixo o meu retrato..."

"PARA QUE me teñan presente todos os días e as noites en que eu de vostedes me ausente".

Non falaba galego, é obvio, senón "lenguaje relajiento", como ela cualificaba o seu español mexicano, inzado de vocábulos de creación propia non exentos de humor e enxeño. Cúmprense este venres, 13 de xullo, sesenta e catro anos desa ausencia e algúns menos da presenza que ela pide no autorretrato porque, como é ben sabido, o seu coñecemento e recoñecemento internacionais chegaron máis tarde.

Frida Kahlo foi distinguida durante moitos anos como a muller de Diego Rivera, o gran pintor co que casou e do que estivo namorada sempre, malia divorciárense en 1939 a causa das infidelidades do home. Agora é el o identificado coma o home de Frida. Sucede que, aínda despois da morte, as vidas dan moitas voltas e cambia a percepción que temos delas. Vinte e un anos máis vello, Diego aínda lle sobreviviu tres.

Seica Álvaro Cunqueiro non admitía que cualificasen parte da súa propia obra como realismo máxico. Consideraba que se trataba máis ben do noso xeito de ver o mundo. Frida Kahlo, que acudira a unha chamada de André Bretón para expoñer en Francia por considerar que a súa pintura era surrealista, tamén se negou a que a etiquetasen. Ela pintaba a propia existencia ferida e, desde logo, a dor e as experiencias que a inspiraban nada tiñan de surrealistas. Non era, tampouco, pintura revolucionaria coma os murais de Rivera. Tiña máis a ver coa arte popular do seu pobo.

Con tres anos contraeu poliomielite o que, unido a un accidente de autobús aos dezaoito, fixo da súa vida un auténtico calvario. Abonde con dicir que foi sometida a trinta e dúas intervencións sen éxito e que, o ano anterior á súa morte, tiveron que lle amputar unha perna desde o xeonllo.

Foi o seu, xa que logo, un vivir morrendo, como sinalou alguén próximo a ela. Dores físicas e dores da alma (chamaba a Diego Rivera "o meu segundo accidente"). O alcohol e o tabaco, por outra parte tan nocivos para o seu estado, fixéronlle de muletas para camiñar un tramo da súa non longa vida (1907-1954). O demais foi vontade de conxurar o infortunio e a soidade que a marcaran desde nena. Tras a amputación da perna, non puido seguir a nadar contracorrente e deixouse ir. O certificado de defunción fala de embolia pulmonar e/ou pneumonía.

A súa paradoxal autonomía e independencia xustifican ben o símbolo feminista en que deveu. Outras facetas, como a política ou unha certa androxinia cultivada, superarían o propósito deste artigo: o recordo.

"Aceda e tenra, dura como o aceiro e delicada e fina como a á dunha bolboreta, adorábel coma un belo e profundo sorriso e cruel como a amargura da vida" (Diego Rivera).

Comentarios