"Estabamos diante dun dos problemas máis serios que tiña a cidade"

En agosto de 2018 se cumplirá una década desde que el casco histórico pontevedrés se libró del ruido y la suciedad que suponía beber en la calle ►Diez meses antes se había iniciado el diálogo que desembocó en la prohibición ►Hoy hablan sus protagonistas
Macenlle, Vázquez y Señoráns, en la sede de Diario de Pontevedra, hojeando un periódico de agosto de 2008 en el que se daba cuenta de la aplicación de la ordenanza 'antibotellón'
photo_camera Macenlle, Vázquez y Señoráns, en la sede de Diario de Pontevedra, hojeando un periódico de agosto de 2008 en el que se daba cuenta de la aplicación de la ordenanza 'antibotellón'

EL CONCELLO propone trasladar el botellón al Recinto Feiral, titulaba Diario de Pontevedra el 20 de octubre de 2007. En ese momento, hace justo diez años, el entonces concejal de Protección Cidadá, el nacionalista Guillerme Vázquez, puso la propuesta sobre la mesa para su debate político, después de una ronda de consultas entre asociaciones vecinales y juveniles y aprovechando las obras de remodelación del Campiño de Santa María, sede oficial del botellón. Era esta una costumbre arraigada entre la juventud que también se extendía, en menor medida, a otras zonas del casco histórico como los soportales de Mugartegui. Diez meses después, y tras ser aprobada por unanimidad, entraba en vigor la ordenanza que obligaba a los botelloneros a acudir al parque Rosalía de Castro y al Recinto, al otro lado del Lérez.

Aparte de Vázquez, hoy fuera del ámbito político público, la otra protagonista de esta historia fue Pilar Señoráns, quien continúa siendo presidenta de la Asociación de Vecinos de Santa María. Y el tercer papel principal correspondió, sin duda, a la Policía Local. Su jefe, Daniel Macenlle, completa la terna que el pasado martes visitó la sede del Diario para recordar aquellos tiempos.

"Fue un año de muchas reuniones, de consensos, de muchos acuerdos y de mucha concienciación, pero sin lugar a dudas valió la pena -recuerda Señoráns-. Para los vecinos supuso que pasamos de no poder vivir, no poder dormir, de estar tensos y nerviosos y de no poder disfrutar de nuestro domicilio a llegar una mañana en la que abrimos la ventana y no olía mal. Pudimos dormir, se escuchaban los pájaros... Fue como despertar de una pesadilla que duró muchos años; un antes y un después".

"Non foi fácil, pero tampouco extraordinariamente difícil", apunta Vázquez. "Cando chegamos á conclusión de que había un problema real buscamos a forma de resolvelo. Miramos que solucións posibles había, por onde abordar o tema, e enfocámolo por resolver un problema de convivencia. Propuxemos unha ordenanza, debatémola con asociacións de veciños e, hai que recordar, había certo boicot político", dice, sin mencionar expresamente la oposición del PSOE, su entonces socio de Gobierno. "Coa colaboración dos veciños conseguimos que se aprobara por unanimidade".

VERANO DE 2008. La ordenanza entró en vigor a finales de julio, pero el Concello esperó a que pasasen las fiestas de A Peregrina para aplicarla.

ACEPTACIÓN. "Aplicouse co concurso inestimable da Policía Local e con moi boa aceptación. Contra todos os prognósticos, esa noite foi pacífica. Os rapaces aceptaron ir para o Recinto Feiral. Así, eles podían ter un lugar onde desenvolver as súas actividades sen molestar a ninguén", señala Vázquez. El exedil subraya que hubo que enfocar el problema desde un punto de vista distinto al de otras ciudades, que no habían logrado buenos resultados. "O importante é que, como dicía Pilar, un día levantáronse pola mañá e gozaban dos mesmos dereitos que outros veciños".

"Antes de nada, para a Policía era un gran reto -recuerda Macenlle-. Estabamos diante dun dos problemas máis serios que a cidade tiña naquel momento. Por fin se lle ía dar unha solución, que en principio non sabiamos como ía funcionar. Había vaticinios de toda índole. Estabamos falando de dúas ou tres mil persoas, moita xente. Non queriamos enfrontamentos". Para lograr el éxito fue de inestimable ayuda "o traballo das asociacións e do Concello, unha campaña de prensa moi boa, moito diálogo coas partes implicadas...". Recuerda que no fue fácil hablar con los chavales que acudían al Campiño, porque no había un interlocutor, y diseñar un operativo preventivo.

"Selamos as entradas aos puntos máis emblemáticos: Mugartegui e o Campiño. E chegamos antes que os rapaces. Sempre sostivemos que eran razoables, pero que con certo grao de inxesta alcólica o razoamento é máis difícil. Falando con eles cando chegaban e estaban sereos, non debía de haber problema". Aquello fue "algo moi excitante e novidoso", ya que "nunca nos enfrontaramos a unhas medidas deste estilo e os rapaces entendérono perfectamente e déronlle a razón ao Concello sobre a naturaleza do problema. Eran mozos normais e correntes que se relacionaban dunha forma xeral en España. Habíao que enfocar desde outra perspectiva".

Para la Policía fue un exitazo, pensando, sobre todo, en los vecinos de Santa María, "que o estaban pasando realmente mal. O peor que se lle pode facer a unha persoa é privala de descanso".

"Privarla de descanso y de los derechos de poder entrar y salir de tu casa libremente, de poder dormir lo que te apetece. Aquello era el jueves, el viernes, el sábado...", apostilla Señoráns.

La solución, como criticaron algunas voces, "no era un botellódromo. Los vecinos no considerábamos así el traslado. Fue el Concello, a través de Guillerme, el que puso la mano encima de la mesa. No era solo que aquellos chicos bebieran. El alcohol sí, pero el problema era también el ruido que ocasionaban. Y que cuando una persona tiene una copa de más hace lo que no debe. No podíamos descansar", pero también había que tener en cuenta "las repercusiones neurológicas en ellos, el deterioro del patrimonio...".

CASAS MALVENDIDAS. Señoráns apunta que "hubo gente que malvendió sus propiedades porque no soportaba estar allí. Aquello era inadmisible e inaceptable. Había dos alternativas: vender, mirar para otro lado, cerrar la casa, si es que podías, o enfrentarte al problema, buscar a quien te podía ayudar, y en este sentido encontramos ayuda y estamos encantados". Así, "fue el Concello el que vio que realmente nos quejábamos por algo. El concejal fue sensible a lo que estábamos padeciendo".

Vázquez coincide en que "os veciños expuxeron os seus problemas e tratamos de buscarlles solucións en vez de mirar para outro lado, que era o máis fácil, porque eran poucos veciños, porque moita xente da cidade non percibía ese problema". Insiste en que la solución hallada fue "a única que permitiu na práctica erradicar un problema real que había. Porque outras que se buscaron noutros lados demostraron a súa ineficacia". También "conseguimos demostrar que dándolles voltas ás cousas se podían conxugar intereses contrapostos. Estamos falando dun dereito básico de calquera veciño. É ver os problemas e non pechar os ollos".

Asimismo, insiste en que la labor de la oposición no tenía ningún sentido. "Ninguén tiña intención de acabar co botellón en si mesmo. Todo iso é mentira. É unha pantalla, unha maneira de disfrazarse detrás da posición de no hagamos nada. Todos eses que decían que querían acabar co botellón conseguírono nalgunha localidade, parroquia ou circunscripción no Estado español? Había unha posición de fondo e unha aposta polos sectores importantes da cidade". Así, cuando se inició el proceso "misturáronse todo tipo de catástrofes, misturaron o do alcol... E para ‘recochineo’ alcumaron o sitio como botellódromo, seguindo os exemplos doutros lugares que coñeciamos, tipo Granada. Alí habilitouse unha explanada na que se vendía alcol e se fomentaba o seu uso. Nós na ordenanza prohibimos a venda de alcol".

De hecho, apunta Macenlle, incluso se interpusieron denuncias por vender hielo en el Recinto.

"Non minto cando digo que alí houbo unha oposición política" y, para vencerla, fueron "determinantes" los vecinos de Santa María. "A súa presenza en determinados momentos, como cando houbo que aprobar a ordenanza en Pleno, facilitou que se aprobara por unanimidade, o que vén a demostrar que todas aquelas posicións previas que mantiñan non tiñan nada que ver coa ordenanza. Esas cousas tan miserables que pasan en política, querían impedir que tivera éxito". Finalmente, la ordenanza, "contra prognóstico, non só se aprobou, senón que se aplicou sen que os rapaces tiveran o menor problema".

BALANCE. ¿Y cuál es la situación casi una década después? "Precisamente polos problemas que estaba xerando esa actividade, sempre fomos moi sensibles con esa problemática -subraya el jefe de la Policía Local-. En consecuencia, nunca se deixou de aplicar a ordenanza. Tamén teño que dicir que nestes nove anos non chegamos nin a cen denuncias, pero hai tres meses houbo unha porque había catro rapaces facendo botellón. Estamos moi enriba do problema porque non queremos de ningunha maneira, unha vez conseguido o fundamental, que iso nos reverta, nin sequera moi diluído".

Es por ello que "seguimos sendo escrupulosos. Mesmo na Feira Franca, que poñemos patrullas de paisano en determinadas zonas para que non se consolide ese costume (Teatro Principal, Santa María...)". Lo que sí constató la Policía es que "cando o botellón funcionaba no centro histórico as pelexas eran abundantes, mínimo catro ou cinco cada fin de semana". A raíz del traslado "baixaron un 70%", subraya Macenlle.

Comentarios