O domingopasado morreu Holly Woodlawn. Haroldo non se chamaba Holly nin nacera muller. Colleu o nome de Holly da protagonista de ‘Almorzo en Tiffany’s’, de Capote, e a sona de ‘Walk on the wild side’, a canción de Lou Reed. "Holly veu de Miami/ atravesou Estados Unidos en autostop/ depilou as cellas no camiño/ afeitou as pernas e daquela el foi ela./ Ela dixo: ‘Dá unha volta pola beira salvaxe’".
Esa canción é importante para min. Andaba canda min no novembro de 1983, cando baixaba cara á Praza Roxa de Santiago cun walkman. A casette contiña todo o álbum ‘Transformer’, pero rebobinaba a cinta unha e outra vez para escoitar ‘Walk on the wild side’. Camiñaba separando as pernas con desafío, a xeito dos gatos na puberdade ao adentrarse nun barrio a conquistar. Agora recórdome solitario, fascinado e insolente, con esa convicción —propia dos 18— de que non hai futuro abondo para a túa ambición. Sentíame coma o micho de Nacha Pop: "No eras un gato como los demás".
A miña experiencia ata ese momento era Ribadeo, unha vila mortecina ata que Calvo Sotelo tendeu unha ponte con Asturias. Toda a sabedoría que acreditara ao respecto era a letra que escribiu Lou Reed en ‘Smalltown’:"Cando te crías nunha vila cativa, dis: ninguén famoso saíu de aquí". O máis perigoso e excitante que vivira fora ir xogar ao fútbol contra Darío Campos no campo da Pontenova. Nunca pensaría que aquel defensa poderoso e implacable daría neste presidente da Deputación de Lugo que move as mans con amabilidade para lograr acordos e que os asuntos flúan. Non soamente o pasamento da Holly de ‘Walk on the wild side’ me devolveu aos anos 80, tamén a lectura de ‘A identidade fascinada’, de Antonio Piñeiro. O libro é unha crónica novelada da primeira xeración de galegos que acudiu á universidade de xeito masivo.
Neses anos anteriores a internet, os rapaces das vilas sentiámonos vangardistas e supremos porque compráramos un cabo de tres metros para sintonizar Radio 3. En Santiago tivemos a revelación da verdadeira modernidade. Puidemos ver o cinema de Francis Ford Coppola, David Lynch e Akira Kurosawa. Mesmo tragamos ‘El cielo sobre Berlín’ (1987), de Win Wenders, pasando toda a proxección coa man no queixo. Saímos dos cines Valle Inclán co descaro de afirmar que a comprendéramos. ‘A identidade fascinada’ tróuxome tantos recordos!. Demasiados, porque vai tan inchado de persoeiros, pubs e cines que a prosa vai aos atrancos. E a min, coma ao poeta John Milton, gústanme "as cousas que flúen". Ese libro lembroume a Clangor, a sala de concertos na que vin en directo todas as froitas frescas daquela tempada do 83/84: Gabinete Caligari; Loquillo y los Trogloditas, e Glutamato Ye-Ye.
Houbo unha noite na que puiden acceder aos camerinos porque actuaba a banda Tu Pálido Rubor, que lideraba o meu amigo Manuel. A súa música non me interesaba máis aló do que me atraía Eva, a irmá da cantante. Cando fun saudalos aos vestiarios antes do concerto, enganeime de porta e apareceron diante de min Nacho Vega, Antonio Vega e todos os ‘vegas’ de Nacha Pop. Esixíronme que pechase a porta cuha onomatopea salvaxe, pero tardei en reaccionar porque estaba cego de mítica. Había varios músicos inclinados sobre unha mesa perseguindo co nariz unhas liñas de po branco.
Non me sorprendeu o xogo do nariz porque era unha sobremesa que tiña visto nas ceas dalgúns pisos de estudantes. Daquela, as drogas facíannos chiste, como se rexeitalas conlevase ceder a manías histéricas dos nosos pais. Eu xa tiña a experiencia dun amigo ribadense atrapado. Unha vez vino escapando en autobús a Lugo. Cargaba cunha fotocopiadora do negocio paterno para cambiala por unhas papelinas. O exemplo valeume para evitar o xogo de limpar raias brancas.
En 2004, paseando por un parque tranquilo de Bruxelas con Xavier Queipo e Cé Tomé atopeime outra vez cos anos 80. Eles contáronme o destino escuro de Manuel, o brillante líder pop. Lembrei que, como el estudaba Filoloxía Inglesa, pedíralle naquel 1983 que me traducise as letras do disco ‘Rock and roll animal’, o meu preferido de Lou Reed. "A heroína está no meu sangue/ e meu sangue está na miña cabeza/ Si, grazas a Deus que estou case que morto".
Os 80 presentáronse unha vez máis na miña vida o mes pasado. Clangor celebrou neste novembro 35 anos cunha festa. Teño dous recordos relacionados con esa sala de concertos. O primeiro é atopar un amigo na terraza de La Polar, en Monforte de Lemos en 1997. Presentoume un home de mirada limpa e intelixente, con pelo e barba canas. Movía as mans coa elegancia e a pausa dun tapiceiro. Falaba quedo, dese xeito tan galego de non querer amolar. O descoñecido contounos que saíra ao campo aquela mañá, cun sol que se filtraba pálido entre néboa. No camiño atopara o cadáver esmagado dun porcoteixo. Notábaselle apesarado pola crueldade dun condutor que atropelara o animal. Tan triste como unicamente podería estalo Antonio Vega cando compoñía. Logo de que marchase, pregunteille ao meu amigo quen era "o freire" que nos acompañara. "Arias Curto", informoume. Quedei tan impactado como na noite de Nacha Pop. Arias Curto fora petrucio do Exército Guerrilleiro do Povo Galego Ceive, un grupo violento tan patético como o seu nome. O pasado outubro cumpríronse 25 anos dende que o Exército —que lideraba daquela Manuel Chao— xulgou que na Clangor se distribuía cocaína para sobremesas. O 10 de outubro de 1990 fixo estoupar unha bomba que matou os anos 80 en Galicia.
