Estas son las preguntas y respuestas sobre los puntos más polémicos de la Ley Celaá

La reforma educativa del Gobierno fue aprobada recientemente por el Congreso
Isabel Celaá, en una rueda de prensa. EFE
photo_camera Isabel Celaá, en una rueda de prensa. EFE

A recente aprobación polo Congreso da reforma educativa do Goberno, coñecida como Lei Celaá, disparou todo tipo de mensaxes públicas e en redes sociais que a consideran un perigo para o dereito das familias a elixir a educación dos seus fillos, acusacións que nega o Executivo.

Unha parte importante das críticas a esta Lei Orgánica de Modificación da LOE (Lomloe), que derrogará a Lomce de 2013 impulsada polo entón ministro José Ignacio Wert, asegura que a nova norma supón un ataque frontal contra os centros concertados, a educación especial, a relixión e o ensino do castelán. Estes son algúns dos seus puntos máis polémicos:

¿Vaise a deixar de ensinar o castelán en Cataluña?

Aínda que desapareza da lei educativa a condición de lingua vehicular do ensino que distinguía ata agora ao castelán, iso non implica que vaian deixar de impartirse os contidos nesta lingua que se cursaban ata agora nas comunidades autónomas con idiomas cooficiais.

O castelán perde a súa condición de lingua vehicular do ensino e tamén deixa de figurar na lei como lingua oficial do Estado, aínda que a norma establece que, "ao finalizar a educación básica, todos os alumnos e alumnas deberán alcanzar o dominio pleno e equivalente na lingua castelá e, no seu caso, na lingua cooficial correspondente". 

A Lei Celaá conserva o obxectivo de que "as Administracións educativas garantirán o dereito dos alumnos e as alumnas a recibir ensinos en castelán e nas demais linguas cooficiais nos seus respectivos territorios, de conformidade coa Constitución española, os estatutos de autonomía e a normativa aplicable".

O borrador do pasado marzo atribuía ao castelán e ás linguas cooficiais "a consideración de strong<> linguas vehiculares, de acordo coa normativa aplicable", pero unha emenda apoiada por PSOE, Unidas Podemos e ERC eliminou ese concepto.

E, ¿en que termos aparecía na Lei Wert? Pois aquela norma dispuña que "o castelán é lingua vehicular do ensino en todo o Estado e as linguas cooficiais sono tamén nas respectivas Comunidades Autónomas, de acordo cos seus Estatutos e normativa aplicable".

Ademais, a Administración educativa debía garantir "unha oferta docente sostida con fondos públicos" na que o castelán fose utilizado como lingua vehicular "nunha proporción razoable".

En todo caso, tanto a lei de Educación de Cataluña como o Estatuto de Autonomía dispuña xa que o catalán é a lingua que debe utilizarse "normalmente" como "lingua vehicular e de aprendizaxe" no sistema educativo desta comunidade.

En canto ao peso da aprendizaxe de cada lingua cooficial propia como materia, non aumentou fronte ao castelán. é máis, a nova lei establece expresamente que as comunidades poderán eximir ao alumnado non só de examinarse desa materia, senón tamén de cursala.

Así, a Lei Wert dispuña que "os alumnos e alumnas poderán estar exentos de realizar a avaliación da área Lingua cooficial e Literatura segundo a normativa autonómica correspondente". E a Lei Celaá, que cambia o nome da materia por "Lingua propia e Literatura", garante que "poderán establecerse exencións de cursar ou de ser avaliados de devandita área".

¿Desaparecerán os centros de educación especial?

Non se vai a pechar ningún centro de educación especial en España por mor da entrada en vigor da Lei Celaá, aínda que a nova norma establece un prazo de 10 anos para que os centros ordinarios conten con recursos necesarios para atender ao alumnado con discapacidade.

Desde hai meses, a Plataforma Educación Inclusiva Si, Especial Tamén -formada por persoas con discapacidade intelectual, familiares e docentes- denuncia que o Goberno pretende "traspasar" nese prazo "a todos os alumnos con discapacidade intelectual dos centros especializados a colexios ordinarios" ao amparo da disposición adicional cuarta da lei.

Nese apartado, a nova lei dispón que "o Goberno, en colaboración coas Administracións educativas, desenvolverá un plan para que, no prazo de dez anos (...), os centros ordinarios conten cos recursos necesarios para poder atender nas mellores condicións ao alumnado con discapacidade¿.

O texto precisa que ese obxectivo se corresponde co "artigo 24.2.e) da Convención sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade de Nacións Unidas" e cumpre "o cuarto Obxectivo de Desenvolvemento Sostible da Axenda 2030".

En reiteradas ocasións, o Ministerio de Educación negou como "absolutamente falso" que se vaian a pechar centros de educación especial e asegurou que o seu compromiso é "que os alumnos con necesidades especiais reciban a atención adecuada, en centros especializados e ordinarios".

O ministerio precisa, iso si, que prestará "o apoio necesario aos centros de educación especial" para que, "ademais de escolarizar aos alumnos e alumnas que requiran unha atención moi especializada", desempeñen a función de centros "de referencia e apoio para os centros ordinarios".

A plataforma está convencida en cambio de que a disposición adicional cuarta da lei abre a porta á eliminación dos colexios de educación especial porque pretende limitar o seu ámbito escolar aos "alumnos que requiran unha atención moi especializada", de modo que se vaian baleirando aos poucos e transfórmense en centros de recursos

Este colectivo argumenta que na Memoria da Análise do Impacto Normativo que acompaña ao proxecto de lei "non se prevé incremento de gasto" nos centros ordinarios para facer efectiva esa disposición adicional, do que deduce que o apoio dos centros de educación especial previsto polo Goberno traducirase nunha transferencia do alumnado que os deixará practicamente baleiros.

¿Haberá liberdade para elixir relixión nos colexios?

A nova lei garante que os pais poderán seguir elixindo para os seus fillos a aprendizaxe da materia de Relixión, aínda que rebaixa o peso desta materia.

Ademais, en Primaria e Secundaria poderase establecer o ensino non confesional de Cultura das relixións, unha opción que ata agora non existía.

Coa Lei Wert, xa se regulaba o ensino da relixión católica como área ou materia "de oferta obrigatoria para os centros e de carácter voluntario para os alumnos e alumnas", segundo o establecido no acordo sobre ensino e asuntos culturais subscrito por España co Vaticano.

O que cambiará en virtude da Lei Celaá é que a nota desta materia xa non computará para procesos de acceso a estudos universitarios ou á obtención de bolsas. E tampouco se obrigará aos alumnos que opten por non estudala a cursar unha materia alternativa ou "espello", como eran Valores Sociais e Cívicos en Primaria e Valores Éticos en Secundaria.

A partir de agora, Valores Cívicos e Éticos será unha nova materia que se impartirá a todos en Primaria e Secundaria e na que se prestará especial atención aos dereitos humanos e da infancia e aos recolleitos na Constitución, á educación para o desenvolvemento sostible, á xustiza fiscal, á igualdade e ao respecto á diversidade.

¿Será o fin de lle escola concertada?

O ensino concertado, coa Plataforma Máis Plurais como punta de lanza, mobilizouse contra a lei co argumento de que atenta contra a libre elección e aboca aos seus centros a unha rápida desaparición por falta de medios e de alumnos, mentres que o Goberno nega as súas acusacións. 

Pero, ¿cales son os cambios fundamentais que afectan a este sector?

Para empezar, a nova lei suprime o concepto "demanda social" que incorporara a Lei Wert como condición que permitía aumentar prazas en centros concertados ou incluso dar vía libre a concertos con novos centros deste tipo aínda sen crear.

Así, se nunha determinada zona, por exemplo as recentemente urbanizadas, non había escola pública e as autoridades educativas autonómicas constataban que un proxecto de centro concertado suscitaba "demanda social" de matriculacións, podíase descartar a apertura dun colexio público.

O Goberno consideraba que iso podía "propiciar nalgúns casos que a escola pública poida ser considerada subsidiaria da concertada", en palabras da ministra Isabel Celaá. E, por iso, a nova lei, ademais de suprimir esa expresión, dispón que a oferta educativa garanta "a existencia de prazas públicas suficientes, especialmente nas zonas de nova poboación".

Ademais, deixa claro que "as Administracións educativas promoverán un incremento progresivo de postos escolares na rede de centros de titularidade pública".

A iso súmase o fomento de chan público gratis para crear colexios públicos e non para construír concertados: "Os municipios cooperarán coas Administracións educativas correspondentes na obtención dos solares necesarios para a construción de novos centros docentes públicos".

Outro punto que pode afectar ao financiamento destas escolas é o da eliminación das cotas. A lei anterior xa impedía a eses colexios cobrar achegas obrigatorias e dispuña que o pago de actividades extraescolares ou complementarias debía ser voluntario, pero había centros que programaban as actividades complementarias dentro do horario escolar.

A partir de agora, estas actividades non poderán supor "discriminación por motivos económicos" nin poderán "formar parte do horario escolar do centro". E as Administracións educativas "supervisarán o cumprimento" desa prohibición.

Para rematar, a lei Celaá pecha o paso aos concertos educativos con colexios que segreguen aos alumnos segundo o seu sexo ao establecer que "os centros sostidos parcial ou totalmente con fondos públicos desenvolverán o principio de coeducación en todas as etapas educativas" e "non separarán ao alumnado polo seu xénero".

Esta disposición acaba co establecido pola Lei Wert, para a que non era discriminatoria a "ensino diferenciado por sexos" e, xa que logo, tampouco os centros que a impartisen podían recibir "un trato menos favorable" á hora de subscribir "concertos coas Administracións educativas". 

A finais de 2018, un total de 87 colexios concertados segregaban aos alumnos polo seu xénero. 

Comentarios