A Consellería de Medio Rural celebrou este xoves unha reunión con responsables municipais de varios concellos para activar unha serie de medidas destinadas a erradicar e previr a propagación do nematodo da madeira do piñeiro, considerada unha das pragas máis perigosas das coníferas a nivel mundial.
A posta en marcha deste plan de acción está motivada pola detección, en 2018, de novos focos da enfermidade en árbores do Sur da provincia de Pontevedra, concretamente en sete exemplares situados nos concellos de Salvaterra do Miño, O Porriño, Ponteareas e Tui.
Por mor deste feito, a Consellería optou por establecer un perímetro de protección cunha vixencia mínima de catro anos que afecta a toda a franxa Sur pontevedresa, abarcando a uns 25 concellos. Esta zona demarcada inclúe un radio de 20 quilómetros ao redor das coordenadas do foco detectado no ano 2010 nas Neves ata un límite de 20 quilómetros e se estenda ao Oeste da provincia de Pontevedra nunha franxa doutros 20 quilómetros desde a fronteira con Portugal.
Dentro desta superficie demarcada, Medio Rural ordenou cortar e erradicar todas as árbores sensibles, estean ou non afectados polo nematodo, nun radio de cen metros ao redor de cada un dos piñeiros nos que se detectou a enfermidade.
A Resolusión da Dirección Xeral de Gandaría, Agricultura e Industrias Agroalimentarias publicarase no Diario Oficial de Galicia e, a partir dese momento, os titulares das parcelas situadas na área de curta terán un prazo de dez días para comunicar ao Servizo Territorial de Explotacións Agrarias de Pontevedra, mediante a remisión dunha copia do correspondente permiso especial, que van realizar persoalmente as medidas previstas na orde.
En todo caso, as tallas deberán realizarse antes do 1 de abril e, no caso de que os afectados non as leven a cabo, farao a propia Administración de forma subsidiaria. As árbores danadas deben ser destruídos in situ e os demais exemplares sensibles serán eliminados tamén dentro das zonas co obxectivo de reducir o risco de extensión da praga.
A Xunta ordenou a talla de todas as árbores sensibles nun radio de cen metros ao redor dos piñeiros xa danados
Así mesmo, dentro da franxa demarcada os propietarios terán a obrigación de cortar todas as árbores sintomáticas, caídos ou afectados por incendios forestais ou por tormentas. O prazo para executar eses labores será "inmediato se as árbores con decaemento aparecen do 1 de abril ao 30 de outubro, e ata ou 1 de abril do ano seguinte aparécense fóra dese período". Isto suporá eliminar un gran número de piñeiros, posto que a zona foi a máis castigada polos incendios de outubro de 2017.
Por outra banda, toda a madeira, embalaxes e outros produtos fabricados con material sensible deberán levar pasaporte fitosanitario ou o correspondente selo indentificativo que corrobore que foron sometidos a tratamento térmico.
O incumprimento de calquera destas medidas sancionarase conforme á correspondente lei de sanidade vexetal.
O PRIMEIRO BOTE. En 2010 detectouse por primeira vez a presenza desta praga no municipio pontevedrés das Neves, tras o que se estableceron unha serie de medidas, como unha área demarcada.
No seu día, tras o primeiro positivo en Galicia, a Xunta ordenou erradicar unhas 700 hectáreas de piñeiros nun radio de 1.500 metros desde o foco detectado, e inmobilizouse o comercio de madeira en 20 quilómetros á redonda, así como de plantas, residuos ou embalaxes de especies sensibles.
En 2016 detectouse outro positivo no concello de Salvaterra de Miño. Todo iso, despois de que a finais dos anos 90 o nematodo do piñeiro aparecese en Portugal, sendo a primeira vez que se detectaba en territorio europeo.
Esta praga súmase a outras que sufriu a provincia de Pontevedra nos últimos anos. Unha das máis notables é a do picudo vermello, que devastou a poboación de palmeiras na maior parte do territorio provincial.
O nematodo da madeira do piñeiro (Bursaphelenchus xylophilus) é unha especie de nematodo da orde Tylenchida parasito dos piñeiros.
É orixinario de Norteamérica e os coleópteros do xénero Monochamus son os responsables da súa transmisión de árbore a árbore, aínda que tamén pode transportarse a grandes distancias co comercio de madeira infestada. Os primeiros síntomas nas árbores danadas son un amarelamento e posterior seca das acículas, sobre todo nas ramas do terzo superior, que posteriormente se vai estendendo a toda a árbore. Tras un tempo relativamente curto (de 1 a 3 meses) a copa presenta acículas amareladas cunha disposición similar a un plumero lacio, observándose unha apreciable perda de follaje, ata que finalmente a árbore morre.
En 1999 detectouse a súa presenza por primeira vez en Europa, concretamente en Setúbal (Portugal). A partir de 2008 o parasito entrou episodicamente en España, onde xa se detectaron focos en Galicia, Estremadura e Castela e León.
