Cárcere aos 90? Conducir ata cando? Reflexións tras o atropelo da Guarda

Un nonaxenario foi condenado a catro anos de cárcere polo accidente no que morreron dous ciclistas
Atropello de ciclistas en A Guarda. AEP
photo_camera Atropelo de ciclistas na Guarda. AEP

A condena de catro anos de prisión a un nonaxenario por atropelar na Guarda a un pelotón de catorce ciclistas, dous dos cales morreron, devolve á actualidade un vello debate: ata que idade deberíase entrar no cárcere?

E non só iso. Tamén invita a reflexionar sobre a lonxevidade dos condutores, sobre as probas psicotécnicas para renovar o carné e sobre a necesidade de endurecer as penas relacionadas con atropelos de ciclistas, tal e como reclaman diversos colectivos.

No Código Penal non existe límite de idade algún, a pesar da falsa crenza estendida de que en España, a partir dos 70 anos, non se entra en prisión, tal e como recorda a Efe unha portavoz da Secretaría Xeral de Institucións Penais.

Tampouco o hai no regulamento de Institucións Penais, no que só se fai mención á idade no seu artigo 196, onde se especifican os requisitos para acceder á liberdade condicional para maiores de 70 anos e para enfermos terminais.

A estes exímeselles do requisito de extinguir as tres cuartas partes ou, no seu caso, as dúas terceiras partes da condena ou condenas impostas.

Outro artigo, o 104.4, si contempla a concesión do terceiro grao por razóns humanitarias e de dignidade persoal a enfermos moi graves con padecimientos incurables.

As últimas estatísticas oficiais actualizadas reflicten un incremento de penados (con sentenzas firmes) maiores de 60 anos nos cárceres españois: en decembro de 2019 eran 2.463 reclusos, 2.287 homes e 176 mulleres, mentres que no mesmo mes en 2011 eran 1.756.

Desde Institucións Penais matizan que este dato se explica, en parte, en que os internos con longas condenas, como, por exemplo, por delitos de terrorismo ou multirreincidentes que encadean varias penas, acaban "envellecendo" entre reixas.

Pero tamén é un reflexo do incremento da esperanza de vida en España e de que a criminalidade non ten idade.

Entre os reclusos máis veteranos os delitos máis comúns son os asasinatos, homicidios, violencia de xénero ou contra a liberdade sexual nas súas diferentes modalidades.

O caso máis rechamante, por razón de idade, é o dun home de 94 anos que ingresou en prisión provisional acusado de matar a bastonazos a un compañeiro de residencia en Burgo de Osma (Soria) a comezos de 2019.

Ante esta realidade, Institucións Penais traballa desde 2011 na mellora da atención dos pacientes maiores e con necesidades especiais, por exemplo recluídos con mobilidade reducida.

No caso do nonaxenario condenado a catro anos polo atropelo dun pelotón na Guarda en marzo de 2016, o seu defensa non expón, polo menos neste momento procesual, un recurso baseado nas condicións físicas e mentais do seu cliente. Farao por cuestións estritamente "técnicas", segundo trasladou a Efe o avogado de Manuel Benito A.L., xa que o fallo é susceptible de recurso ante a Audiencia de Pontevedra. Iso a pesar de que o xuízo se tivo que aprazar o pasado novembro porque o acusado ingresara no hospital nos días previos por unha "doenza física".

Mentres, a avogada dunha das dúas vítimas mortais de aquel atropelo considera que pola contía da pena, "a máxima" que podían pedir polos delitos imputados Fiscalía e os avogados de catro vítimas acudidas na causa, este home, que hoxe ten 91 anos, debería ingresar en prisión.

Varios ciclistas atropelados congratúlanse pola reparación moral que supón esta sentenza e aseguran que lles é indiferente, incluso algún que non lle gustaría, que o condutor entre en prisión. Sexa como for, este caso supuxo un punto de inflexión para a Fiscalía de Seguridade Viaria de Galicia, que pediu que se investigase se na renovación do carné de conducir deste home, que na data do atropelo masivo tiña 87 anos, o psicotécnico cumpriu coas esixencias requiridas.

Previamente, Fiscalía abordara coa Garda Civil a necesidade de investigar a renovación dos carnés en Galicia, sobre todo a persoas maiores, en vista dalgunhas situacións de risco provocadas por estes, como circular en sentido contrario, algo que se dá con certa frecuencia nesta comunidade autónoma.

Fontes da Fiscalía consultadas por Efe detallan que dese seguimento, realizado en 2016 e 2017 derivaron denuncias por supostas irregularidades a dúas psicotécnicos da provincia de Lugo, que deron a senllos procedementos xudiciais, actualmente en fase de instrución, e a outro da Provincia de Pontevedra, que se sobreseyó.

A principal conclusión, sinalan desde o Ministerio Público, é que as renovacións fraudulentas ou, como mínimo, "pouco esixentes" para as persoas de idade avanzada, non son unha práctica xeneralizada neste tipo de gabinetes.

As estatísticas da Dirección Xeral de Tráfico recollen que en xaneiro de 2019 había en España 461.655 condutores maiores de 74 anos co carné en vigor. Só en Galicia superábanse os 44.000.

Tráfico tampouco establece unha data tope para poder conducir vehículos a motor. Só reduce á metade, de dez a cinco anos, a periodicidade para a renovación do carné a partir dos 65 anos.

A reforma do Código Penal
Colectivos de ciclistas e de triatletas veñen reclamando unha reforma do Código Penal para, entre outras cuestións, a creación do delito específico de abandono do lugar do atropelo, a modificación das imprudencias provocadas por alcol ou drogas; ou a creación dunha unidade especial de ciclistas camuflados da Garda Civil para controlar aos condutores.

Tamén demandan a redución de velocidade as fins de semana entre as 7 e as 15 horas nas zonas frecuentes de paso de ciclistas, maior vixilancia do uso de drogas e alcol en condutores e un plan estratéxico estatal da bicicleta. Por mor daquel atropelo masivo en marzo de 2016, a Xunta reformou o carril bici que discorre paralelo á estrada que une Baiona e A Guarda, ao sur da provincia de Pontevedra, para mellorar as condicións de circulación e de seguridade. 

Comentarios