O Museo del Prado cumpre 200 anos

A efeméride, que se celebra este martes, coróase coa exposición ‘Solo la voluntad me sobra', que reúne trescentos debuxos e gravados de Goya
Colección de Goya inaugurada con motivo del bicentenario del Museo del Prado. EFE
photo_camera Colección de Goya inaugurada con motivo do bicentenario do Museo do Prado. EFE

O Museo del Prado, a máis importante das pinacotecas españolas, cumpre este martes dous séculos. A súa colección de obras mestras atrae cada ano a millóns de visitantes, que non coñecen curiosidades como que Las meninas non se presta ou que no seu catálogo só hai 32 pintoras por 4.926 pintores. 

"Cando de lonxe se pensa no Prado, non se representa nunca como un museo, senón como unha especie de patria", dixo en 1953 desde o exilio o pintor Ramón Gaya e esta é a frase que resume o espírito das maiores pinacotecas do mundo que recibe recibir case tres millóns de visitantes anuais. 

O Museo del Prado abriuse o 19 de novembro de 1819 baixo o reinado de Fernando VII como museo real e a Gaceta de Madrid daba noticia do feito desta forma: "Fermoseaba a capital do reino e contribuía ao lustre e esplendor da nación".

As colosais portas do museo situado no histórico Paseo del Prado —un dos eixos centrais de Madrid— abriron por primeira vez ao público cando o seu catálogo constaba tan só de 311 obras e baixo o nome de Real Museo de Pinturas y Esculturas.

O Museo del Prado, que recibiu este nome en 1920, abriu as súas portas o 19 de novembro de 1819

Coa súa inauguración, o rei Fernando VII, xunto á súa esposa a raíña María Isabel de Bragança, lograron culminar unha iniciativa anterior para fundar un museo que mostrase pezas selectas da chamada ‘Colección real', ás que en 1872 uníronse as do Museo Nacional da Trindade, con fondos procedentes da desamortización e que, coa revolución liberal de 1868, foi nacionalizado.

La Sagrada Familia del Cordero de Rafael, La visión de San Pedro Nolasco, de Zurbarán, o Cristo crucificado de Velázquez, ou Cristo abrazado a la cruz de El Greco acompañan nestas salas a óleos que representan o interior da sala de pintura do século XIX do propio Prado e mostran como dialogan o San Andrés de Ribera de 1631 co de Fortuny de 1867.

Porque o Prado foi un "museo para pintores", segundo recorda Javier Portús, xefe de Conservación de Pintura Española ata 1700, un lugar "de peregrinaxe" para artistas e de encontro para xeracións, especialmente os impresionistas, como Renoir que anos antes de acudir ao museo xa rendera homenaxe a Velázquez cun bodegón.

Manet tamén sentiu cegado por Velázquez e ao ver as súas obras no Prado cualificoulle como "o pintor dos pintores", unha admiración que se reflicte en dous cadros seus, Angelina e Amazona de frente.

Nas paredes da pinacoteca colgan obras de Velázquez, Tiziano, Goya, Eñ Bosco ou Rubens

Durante os seus primeiros anos de vida, a compilación artística do Prado —denominado así en 1920—, enriqueceuse de envíos de palacios reais e mosteiros, aínda que co tempo foi completando o seu patrimonio, na súa maioría doazóns, legados e compras.

Máis de 14.050 metros cadrados de exposición aloxan agora as 1.290 obras exhibidas ao público en 121 salas diferentes, entre os que destacan autores como Velázquez, o Greco, Tiziano, Rubens, O Bosco e Goya, este último o que máis cadros asina e cuxa colección de pinturas negras é un dos maiores atractivos da pinacoteca madrileña. 

Goya é, precisamente, o artista elixido para a exposición que coroa a programación da pinacoteca con motivo do seu bicentenario. O reúne máis 300 debuxos e gravados de Goya en 'Solo la voluntad me sobra', unha mostra excepcional que desempoa gran parte dos fondos do autor da pinacoteca e que demostra a vixencia do seu discurso, con temas como a violencia coa muller ou a inxustiza social. Esta é a máis grande exposición realizada ata a data sobre os debuxos do autor, un xénero que se considera "o corazón" do seu legado.

"Non creo que haxa outro artista contemporáneo que aborde a violencia contra a muller ou as desigualdades sociais como o fixo Goya fai 200 anos", sinalou o director do Prado, Miguel Falomir, con motivo da presentación da exposición, que se pode visitar ata o 16 de febreiro.

A mostra dedicada a Goya inclúe obras emblemáticas como os Caprichos ou Disparates

A maioría das obras expostas corresponden aos fondos do Prado, que conserva unha das maiores coleccións do autor, e que non están expostos de xeito permanente por cuestións de conservación.

O visitante poderá ver nesta serie de debuxos ao Goya "máis profundo" e "estritamente contemporáneo", explicou José Manuel Mantilla, comisario da mostra e Xefe de Conservación de Debuxos e Estampas do Museo do Prado.

O percorrido ten unha dobre lectura, cronolóxica e por temas. Entre eles, e coma se non pasasen dous séculos, os debuxos do autor falan sobre a violencia, na guerra e contra a muller, a hipocrisía social das aparencias, a manipulación das masas e as desigualdades sociais.

Todos estes grandes temas "universais" preocupáronlle ao longo da súa vida e abordounos desde un punto de vista filosófico.

"É un autor moi perspicaz, mira por baixo das aparencias, é absolutamente clarividente", sinala Falomir, quen sinala que desde a crise económica está a vivirse unha nova revalorización da obra do artista.

Entre as xoias da mostra, que foi organizada xunto á fundación Botín, atópanse obras coñecidas como Caprichos ou os Disparates —dos que o Prado mostra unha vintena, de extraordinaria modernidade—, ou o Cuaderno C (1808-14), que se atopa case completo e que non se viu nunca en conxunto. Do caderno coñécense 126 debuxos e o Prado mostra 120, nos que se poden ver imaxes con contrastes "brutais" que demostran o seu amplo rexistro e que van desde as súas críticas feroces contra a Igrexa, ás escuras visións oníricas ou escenas femininas como unha moza pensativa en pleno paseo, acompañada pola frase "Piénsalo bien".

"É un Goya pensador, que saca á luz todo o que está oculto baixo as alfombras da sociedade", detalla Mantilla. O tema da violencia perpetrado contra a muller é recorrente e atravesa o legado do artista, que retratou as inxustizas sobre a muller no matrimonio, ou nos Desastres de la guerra e foi moi crítico coa prostitución.

"Non podemos dicir que Goya era feminista, porque era un termo que non existía, pero si asumiu moitos dos postulados do feminismo", asevera Mantila.

O Museo del Prado tamén incluíu na mostra pezas da serie Tauromaquia, aos que o artista incorpora un alto grao de violencia en consonancia co discurso ilustrado antitaurino, ou o Cuaderno de viejas y burjas, unha obra inacabada no que o artista recolleu escenas de vellez.

Comentarios