Primeiro foi o Tribunal de Xustiza da Unión Europea (TJUE) o que declarou, a finais de 2019, que o complemento das pensións contributivas que se abonou ás nais con dous ou máis fillos a partir do 1 de xaneiro de 2016 era discriminatorio para os homes. Logo, en decembro de 2020, o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) recoñeceu o dereito a percibir este plus a un xubilado con tres fillas. Desde entón, fóronse sucedendo as sentenzas de xulgados do Social que lexitiman o dereito dos homes a percibir o plus tal e como estaba concibido, o que levou ao Goberno a implantar unha nova fórmula, que entrou en vigor o 4 de febreiro deste ano.
Animados por estas resolucións, son "centos" os beneficiarios de prestacións contributivas —de xubilación (salvo anticipada voluntaria, que está excluída), incapacidade permanente ou de viuvez recoñecidas entre o 1 de xaneiro de 2016 e o 3 de febreiro de 2021— que se decidiron a reclamar ante a Xustiza. Así o constata Ignacio da Igrexa-Caruncho, socio director do bufete Caruncho, Tomei & Judel, que apunta a unha "avalancha" de demandas, pois "todos os días entran clientes novos".
E non é para menos, pois os xuíces recoñecen a aplicación dun plus do 5% con dous fillos biolóxicos ou adoptados, do 10% con tres e do 15% para quen teña catro ou máis descendentes.
Ordénase pagar atrasos desde os 3 meses anteriores á reclamación ao INSS pero xa hai un fallo que recoñece a retroactividad total
COBRAR OS ATRASOS. En termos xerais, os xulgados conceden aos demandantes a consolidación do plus na súa prestación cun efecto retroactivo de tres meses desde a data en que cursaron a solicitude ante a Seguridade Social (INSS). Pero o cobro dos atrasos aínda pode ser maior pois, nunha sentenza nova, o xulgado do Social número 3 da Coruña resolveu o 6 de abril que, ademais de aplicar o polémico complemento do 10% a un xubilado con tres vástagos representado por Caruncho, Tomé & Judel, o instituto público debía abonarlle a contía correspondente con efectos económicos desde o 1 de decembro de 2017, a data en que se retirou.
Neste fallo, os maxistrados tiran da sentenza do TJUE de 12 de decembro de 2019, que declarou o plus impulsado polo Goberno de Rajoy contrario á directiva comunitaria de 1978, que pauta a aplicación progresiva do principio de igualdade de trato entre homes e mulleres en materia de Seguridade Social. Sen máis requisitos, no seu articulado o decreto que regulou o incentivo activado en 2016 establecía o seu pago ás mulleres "pola súa achega demográfica" ao instituto público, ao que a Xustiza comunitaria contestou que, neste punto, a contribución dos homes "é tan necesaria" como a das mulleres.
Por iso é polo que a lexitimación do plus fixese augas e que o TJUE fallase que o complemento español incorría nunha "discriminación directa por razón de sexo". O problema foi que nas bases non se incluíu ningún elemento que ligase a súa concesión ao goce dun permiso de maternidade ou "ás desvantaxes que sofre unha muller na súa carreira debido á interrupción da súa actividade no período que segue ao parto", como recolle o fallo do xulgado coruñés. A resolución constata que "non é menos certo que aqueles homes que se atreven a coidar" dos seus fillos "acaban padecendo as mesmas desvantaxes e perda de oportunidades laborais que as mulleres", polo que non cabe "tratar de forma diferente a un ou outro sexo".
CANTO SE RECUPERA. Á espera de que se concrete a repercusión deste fallo pioneiro pola amplitude da retroactividad que recoñece, o certo é que compensa reclamar canto antes. Primeiro ante a Seguridade Social, que denegará o dereito, e logo nos xulgados. Como sinala Ignacio da Igrexa-Caruncho, o impacto na pensión non é nada desdeñable. Así, nunha prestación media de 1.500 euros brutos, un pensionista con dous fillos percibiría uns 1.050 euros ao ano máis. Se a paga é maior, de 2.000 euros brutos e téñense catro fillos, corresponderían 4.200 euros máis anuais, e iso sen contar os atrasos que determine o xuíz.
¿A quen beneficia?
A Seguridade Social só recoñecerao para un dos dous proxenitores. Aínda que está enfocado ás mulleres, que adoitan ver máis penalizada a súa vida laboral polo feito de ser nais, tamén poden pedilo os pais "a condición de que se viron máis prexudicados na súa carreira". Eles tamén terán dereito cando, ao falecer o outro proxenitor, perciban unha pensión de viuvez e algún dos fillos teña dereito a cobrar a orfandade.
¿E se ningún viu afectado o seu traballo?
Se ningún dos proxenitores tivo que deixar de cotizar ou solicitar unha redución de xornada por atender aos seus fillos o plus adxudicarase á nai. Se a parella está conformada por dúas mulleres, recoñeceráselle á que teña a pensión máis baixa. O mesmo sucederá se se trata de dous homes.
378 euros/ano
É a contía fixa que se percibirá por fillo, ata un máximo de catro descendentes. En contraposición co complemento de 2016, o plus cobrarase xa a partir do primeiro vástago. Así, unha persoa que teña ou adoptado un neno percibirá 27 euros máis ao mes na súa pensión en 14 pagas. Serán 108 euros con catro ou máis pequenos. A contía irase actualizando coa revalorización das pensións.
¿Que requisitos pídense aos homes nunha parella?
No caso de fillos nados ou adoptados ata o 31 de decembro de 1994 terán que ter máis de 120 días sen cotizar entre os nove meses anteriores ao nacemento ou resolución xudicial de adopción e os tres anos posteriores. Iso sempre que a suma das pensións recoñecidas sexa inferior ás que correspondan á muller. No caso dos fillos nados ou adoptados a partir do 1 de xaneiro de 1995 o criterio será que a suma das bases de cotización dos 24 meses que seguiron ao alumeamento ou adopción resulte inferior en máis dun 15% á dos 24 meses inmediatamente anteriores. Tamén se comprobará que as prestacións do home sexan inferiores ás da muller.
