¿A volta á normalidade tras a pandemia é posible ou deberemos afrontar catástrofes como un gran apagón? ¿Quedaremos sen agasallos de Nadal? ¿O prezo da enerxía subirá sen parar? As novas ameazas ao noso benestar nútrense dunha mestura de información e falsidades que convén aclarar.
O titubeante regreso á vida anterior á irrupción da covid-19, con avances e retrocesos no control de novas infeccións, convive con novos temores que debe afrontar unha cidadanía exhausta cunha saúde mental maltreita, como consecuencia do trauma colectivo que supuxo a pandemia.
A sensibilización a novos perigos que alteren as nosas vidas tras as dificultades xa vividas pola propagación do SARS-CoV-2 predisponen ao medo, a incerteza, a angustia e a ansiedade, sentimentos que nos fan máis vulnerables á desinformación, como pon de manifesto distintas investigacións.
Neste contexto expandíronse algunhas crenzas con fundamento real pero destorcidas por falsidades, esaxeracións e enganos.
O TEMOR A UN GRAN APAGÓN
Unha campaña do Goberno austriaco para instruír á súa cidadanía sobre como comportarse durante un apagón eléctrico xeneralizado -secundada por iniciativas similares en Alemaña e Suíza- causou en España unha onda de inquietude posta de manifesto nas redes sociais e no aumento da venda de produtos como hornillos e cociñas de gas.
Ese desasosego foi incentivado por publicacións virais que esaxeraron e terxiversado os riscos de que se experimente unha interrupción enerxética a gran escala.
¿Cal é a situación real?
Tanto os expertos como o Goberno de España descartan a posibilidade de que se produza un gran apagamento no país.
"As posibilidades de que poidamos ter un gran apagamento ou unha crise de subministración en España son moi reducidas", segundo explicaba a Efe o responsable do Programa de Clima e Enerxía do Real Instituto Elcano, Gonzalo Escribano, nunha entrevista.
Engadía que o país conta unhas "reservas estratéxicas e operativas para máis de 40 días".
Outros factores que subliñan os expertos é que España ten as fontes de subministración enerxética moi diversificadas e conta con alternativas e acordos que lle garanten a importación de gas.
Neses aspectos coinciden Escribano e Natalia Fabra, catedrática de Economía da Universidade Carlos III de Madrid.
Durante a súa intervención nun programa especial da Cadena SER dedicado a analizar a desinformación sobre este asunto, Fabra indicaba: "O sistema eléctrico español está sobredimensionado para que incluso en situacións extremas haxa sempre capacidade de xeración para cubrir a demanda".
En diferentes entrevistas en TVE e Onda Cero, a vicepresidenta terceira do Goberno e ministra de Transición Ecolóxica, Teresa Ribera, tamén negou que España poida sufrir un apagamento eléctrico proximamente.
Entón, ¿por que Austria emprendeu esta campaña?
Fontes da Embaixada en España deste país confirman a Efe que "o obxectivo do Ministerio de Defensa é concienciar á poboación austriaca acerca da posibilidade dun apagamento eléctrico de longa duración" e "xeneralizado".
Pero, segundo expón Escribano, "o caso español non é como o de Austria, cuxas reservas están nun nivel baixo, non ten capacidade de abastecerse por GNL (gas natural licuado) e é moi dependente dun tubo (gasoduto) que lle chega de Rusia pasando antes por moitos países".
"Ese país é normal que estea preocupado", agrega.
Ribera tamén diferenciou ambos os casos, ao subliñar o illamento do sistema eléctrico español fronte á interconexión austriaca.
CRISE DE SUBMINISTRACIÓNS
A progresiva reactivación económica mundial co crecemento da demanda de subministracións industriais e as dificultades no transporte de mercancías causaron grandes dificultades no abastecemento de diferentes países, unha preocupación da que se fixeron eco os dirixentes políticos en declaracións públicas e comentarios nas redes sociais.
O alcance desta preocupación é mundial, como mostran comentarios e memes enganosos no Reino Unido e varios países latinoamericanos.
¿Cal é a situación real?
De acordo coa opinión de empresarios e expertos consultados por EFE, a crise débese a unha "tormenta perfecta" na que se combinaron problemas no transporte, a alza do prezo das materias primas e da enerxía e a falta de compoñentes esenciais, como os microchips.
Segundo estas fontes, citadas nunha información publicada o 10 de novembro, trátase dunha situación "de extrema complexidade" que "vai para longo" e que é consecuencia directa da pandemia da covid-19, que en 2020 paralizou a actividade mundial, provocando unha auténtica convulsión nas cadeas de produción e que podería durar ata ben entrado 2022.
Outra información máis recente, difundida por Efe este mércores, recollía a alarma creada por esta situación entre os comerciantes, que xa notan a falta dalgúns produtos e temen que o problema aumente na campaña de Nadal, con máis escaseza de artigos e o encarecemento dos produtos.
PREZOS DISPARADOS
A preocupación pola posibilidade dun gran apagamento viuse acrecentada polo aumento dos prezos da electricidade cunha escalada continua durante 2021, un incremento motivado, entre outros factores, pola alza do custo do gas.
Son subidas que foron acompañadas doutras, como as dos carburantes, o que levou á inflación a cifras moi elevadas, nas que tamén tiveron a súa influencia a crise de subministracións.
Estes prezos disparados han motivado un debate ideolóxico sobre o peso dos impostos e a responsabilidade dos últimos gobernos nese encarecemento.
Nas redes sociais publicáronse montaxes fotográficas con comparacións falsas dos prezos dos carburantes que subliñan a carga impositiva no seu custo final.
¿Cal é a situación real?
O encarecemento da enerxía é un problema internacional con consecuencias para o poder adquisitivo dos cidadáns.
A taxa de inflación anual da eurozona subiu sete décimas en outubro con respecto a setembro e situouse no 4,1 %, mentres que a da Unión Europea escalou oito décimas ata o 4,4 %, segundo confirmou este mércores a oficina de estatística comunitaria, Eurostat.
A presidenta do Banco Central Europeo, Christine Lagarde, afirmara dous días antes que a inflación na eurozona moderarase en 2022, pero tardará máis do esperado en baixar e, se os prezos da enerxía seguen subindo ou persisten os problemas nas subministracións, a taxa podería seguir alta máis tempo do esperado.
En Estados Unidos, o presidente, Joe Biden, pediu este mércores á Comisión Federal de Comercio que investigue se os prezos da gasolina están a subir no seu país debido a unha "conduta ilegal" das grandes compañías de petróleo e gas.
No que se refire ás consecuencias que pode ter esta situación sobre o crecemento económico, o temor dos analistas é que o aumento da inflación se manteña no tempo e lastre a recuperación.
Neste sentido, o 8 de novembro, os ministros de Economía e Finanzas da eurozona, o Eurogrupo, admitiron que o aumento da inflación é "un pouco máis persistente" do anticipado, aínda que seguían considerando que se trata dun fenómeno temporal.
