Once anos de loita sen tregua en defensa dos dereitos de 12.000 mariños españois —8.000 deles galegos— que entre os anos 1948 e 1994 traballaron embarcados en mercantes noruegueses sen que se lles recoñeza o dereito a unha pensión de xubilación culminarán este mes ante o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos.
Tras chamar ás portas dos partidos políticos e as administracións españolas en busca de apoio, manifestarse en varias capitais europeas e esgotar a vía legal en Oslo, onde chegaron a apelar á Corte Suprema, facendo honra ao seu nome, a asociación Long Hope —esperanza— disponse a presentar unha demanda en Estrasburgo nos próximos días. Con ela confía en demostrar que o país escandinavo vulnerou a Convención Europea de Dereitos Humanos ao "discriminar" aos mariños estranxeiros pola súa orixe. Nesta ocasión, o Executivo central en funcións personarase na causa para apoiar aos afectados na súa reivindicación.
"O tribunal ten seis meses para decidir se acepta ou non a demanda a trámite", explica Alberto Paz Viñas, o portavoz de Long Hope, que confía nunha pronta resolución do conflito dada a avanzada idade dos denunciantes, pois como ben di, "a xustiza, se chega despois de que un morre, non é xustiza".
Durante 40 anos, Noruega ingresou uns 3.000 millóns de coroas á conta do IRPF que pagamos sen ter dereitos sociais", expón Alberto Paz, o portavoz de Long Hope
Este noiés, de 65 anos, leva á fronte de Long Hope desde 2014 e baixo a súa batuta impulsouse a fronte xudicial en Noruega co obxectivo posto en chegar ao Tribunal de Dereitos Humanos, con sede en Francia. Polo camiño, o pasado xullo nunha reunión en Oslo á que acudiron representantes dos gobernos español e noruegués, este último chegou a facerlles unha oferta indemnizatoria para frear o proceso xudicial, unha proposta "irrisoria" que o colectivo rexeitou. Paz ten clara a meta e non está disposto a desistir: "Pedimos unha pensión, polo que só retiraremos a demanda con todo asinado e cando a xente estea cobrando".
RESPALDO DE ESPAÑA. Descontentos coa falta dun apoio decidido por parte dos gobernos de Rajoy e de Sánchez, aos que culpan de dar prioridade "aos investimentos" que o país escandinavo realiza en España a través do seu Fondo Soberano, o colectivo fichou a un avogado experto en dereitos humanos, Marius Reikeros.
O Goberno de Oslo argumenta que os mariños españois non cotizaron porque non eran considerados residentes no país
Mentres o Goberno de Oslo argumenta que os mariños españois non cotizaron en tanto que non eran considerados residentes no país, os afectados inciden en que, en cambio, tiñan contratos legais, estaban sindicados e pagaban o IRPF ás arcas norueguesas como resultado do convenio bilateral sobre dobre imposición asinado con España en 1963. Así contribuíron "á riqueza" do país sen ter acceso a ningún beneficio social. En cambio, os tripulantes nacionais si tiñan dereito ao paro, ao pago da viaxe de retorno a casa, a deducións fiscais ou ás axudas familiares por fillo a cargo e para os seus estudos. Long Hope tamén blande unha sentenza de 2013 na que os mergulladores do Mar do Norte, aos que tampouco se recoñecía unha paga de vellez gañaron a batalla a Oslo.
OS ARMADORES. "Só cos traballadores españois, os armadores aforraron anualmente uns 14 millóns de coroas en cotizacións á Seguridade Social, se a isto lle sumamos o do resto de estranxeiros —en total eramos máis de 20.000— queda claro que tiraron de man de obra cualificada sen custos sociais de ningún tipo", constata Alberto Paz, quen engade que, grazas a esta manobra, as empresas norueguesas ofreceron os seus servizos a un custo máis baixo que os seus competidores doutros países.
A situación cambiou en 1994, coa entrada do país nórdico no Espazo Económico Europeo. "Entón regularizouse a situación dos traballadores españois, pero non se fixo con carácter retroactivo sendo que España puido ter vetado o ingreso de Noruega no Tratado de Libre Comercio", argumenta Paz, que estivo embarcado nun mercante noruegués entre 1971 e o 86. "Abrín os ollos e largueime a Dinamarca despois de preguntarlle ao capitán por que non se me descontaba a parte proporcional que tiña que pagar como traballador á Seguridade Social norueguesa. Consultou coa compañía e logo díxome que non se nos permitía aos estranxeiros", relata o exmarino.
"Noruega retívolles o IRPF e así construíu as súas infraestruturas; aproveitouse da súa boa fe"
Orixinario da Coruña, Eusebio Pajuelo Martínez casou cunha lucense e xuntos emigraron a Barcelona. Desde alí, en 1957 embarcouse nun mercante noruegués como maquinista. A súa historia relátaa o seu fillo, Eusebio Pajuelo, pois en 2017 o protagonista faleceu en Lugo aos 88 anos sen ver recoñecida unha pensión polos preto de 14 anos durante os que estivo enrolado.
"Retíñanlles o IRPF, ou sexa, cobrábanlles impostos por traballar e eses ingresos serviron para construír estradas, pontes e colexios. En cambio, non os consideraban residentes, ao contrario que os noruegueses que traballaban con eles e tiñan beneficios sociais. Estaban discriminados pola súa orixe". Así o explica o vástago, que apunta que agora é a súa nai "quen segue coa batalla".
O octoxenario retirouse cunha paga de 1.500 euros polo seu traballo en Motor Ibérica, Seat, Pegaso e como xefe de mantemento da Vangarda. Os seus anos como maquinista naval non contaron para nada. Indignado con que Noruega se aproveitase da "ignorancia e a boa fe" de miles de emigrantes, Pajuelo recoñece que "a esperanza" que queda para dar sentido á loita do seu proxenitor é "gañar" en Estrasburgo. "O pobre ía a todas as manifestacións, incluso nos últimos anos, cando xa case non podía andar", rememora.
