A reactivación do imposto eléctrico en abril ameaza con novas alzas do recibo

A suspensión por seis meses da taxa do 7% que grava a produción contivo os prezos da enerxía desde outubro. Sen visos dunha prórroga por parte do Goberno, volverá entrar en vigor nunhas semanas

Tendido eléctrico. ARQUIVO
photo_camera Tendido eléctrico. ARQUIVO

Abril podería chegar cunha subida do recibo da luz debaixo do brazo ao tocar ao seu fin a suspensión por seis meses do imposto do 7% que grava a produción da electricidade. O Goberno activou esta medida en outubro para mitigar o impacto do encarecemento da luz nos fogares e, polo que parece, non prevé prorrogala. Este paliativo, co que Facenda prevía deixar de recadar 830 millóns, contribuíu a conter o repunte do prezo da enerxía no mercado almacenista, un compoñente que determina unha terceira parte do que paga un usuario doméstico na factura mensual.

Así, mentres en setembro o prezo do megawatt/hora (MWh) despuntou un 45% respecto ao mesmo período de 2017, ata alcanzar o máximo anual de 71,27 euros, nos meses seguintes os incrementos foron menos pronunciados e en febreiro incluso se rexistrou un descenso do 1,5% co MWh en 54 euros, unha caída debida sobre todo a que as elevadas temperaturas reduciron a demanda.

Á marxe do tema fiscal, o prezo da luz está marcado polo repunte dos dereitos de emisión de CO2 que pagan as centrais de gas e carbón

Ante a próxima reactivación do imposto —só seguirá vixente a exención do tributo sobre hidrocarburos (o céntimo verde) que pagan as plantas de gas e carbón—, Juan Antonio Martínez, analista de Grupo Ase, apunta que a repercusión da alza fiscal no recibo dependerá de que os xeradores "poidan trasladar o aumento dos seus custos ao prezo sen que iso altere as súas cotas de produción no mix de xeración". Visto que as diferentes tecnoloxías coas que a diario se cobre a demanda de electricidade "están en mans das grandes eléctricas" e que existe "escasa competitividade", o experto ve bastante probable un novo encarecemento da enerxía.

O CUSTO DO CO2. Á marxe do tema fiscal, o prezo da luz está marcado polo repunte do que pagan as centrais de gas e carbón polos dereitos de emisión de CO2 para cubrir a totalidade das emisións que realizan ao longo do ano para evitar sancións. Actualmente cotizan por encima dos 20 euros por tonelada cando hai un ano non chegaban aos dez. "Esta evolución alcista encareceu a xeración fósil e, como o noso mercado diario de electricidade está indexado ao gas a través dos ciclos combinados, que é a tecnoloxía que marca o teito dos prezos e a que proporciona marxe para que se encarezan o resto de fontes de xeración, o prezo sobe", expón Martínez.

O prezo da electricidade.EPNo medio prazo, o escenario non é prometedor, pois as proxeccións indican que os dereitos do carbono moveranse entre os 35 e 40 euros entre 2019 e 2023 para acelerar a transición cara ás enerxías limpas e propiciar o peche das centrais de carbón. O problema é que mentres se desenvolve a potencia renovable fogares e empresas soportarán prezos altos.  

PERSPECTIVA. Aínda que o Executivo sostén que as medidas do Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima rebaixarán a factura polo menos un 12% antes de impostos, a consultora vasca apunta que a expansión das renovables "será máis lenta que o peche das térmicas de carbón", que agora son a fonte máis barata dentro das que pechan os prezos de casación entre a oferta e a demanda. Entre tanto, ciclos combinados e hidroeléctricas, "que son as máis caras", gañarán protagonismo, o que fai presaxiar "un aumento do prezo da luz no curto e medio prazo". Fronte a unha estimación oficial que ve "moi atrevida", o analista de Ase chama a non perder de vista que "o peche das nucleares que ofertan agora a prezo 'cero'" entre 2030 e 2035 tampouco axudará. 

Cambios: Que implica que a CNMC volva fixar as peaxes da factura?

A partir de xaneiro de 2020, a Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia (CNMC) volverá fixar a parte regulada da tarifa da luz. Farao despois de que o Goberno lle restituíse en febreiro a potestade que en 2014 se arrogó o Executivo de Rajoy para controlar a parte fixa que determina o 30% do recibo da electricidade dos usuarios acollidos ao prezo voluntario ao pequeno consumidor (a PVPC), unha arma atractiva en anos electorais.

Isto levou á Comisión Europea a abrir un expediente sancionador a España en 2015. A través deste concepto cárganse á factura custos como a retribución ás renovables; o transporte; as redes de distribución; o déficit de tarifa pendente; os sobrecustos derivados da subministración ás illas, Ceuta e Melilla; os pagos por capacidade para garantir a dispoñibilidade de centrais de xeración para atender picos de demanda ou os incentivos do servizo de interrumpibilidad para a industria electrointensiva. Nos últimos cinco anos, esta parte do recibo permaneceu conxelada.

"En todos os países da nosa contorna existe intervención pública, nalgúns deles con organismos específicos, como a CNMC, caso de Italia ou Portugal. Con todo, en Alemaña, Francia ou Reino Unido existe unha intervención directa do Goberno vía presupostos xerais atendendo aos supostos nos que, por cuestión de interese social, é necesario acomodar o prezo da auga, electricidade ou gas en base aos criterios de renda, idade ou temperatura", constata o profesor de Economía Aplicada da Universidade da Coruña Manuel Octavio del Campo Villares.

O experto augura que a devolución das competencias á CNMC "debería supor unha homoxeneización de prezos" e facilitar o coñecemento dos conceptos que realmente "se inclúen na tarifa". Convencido de que a autoridade pública debe controlar a provisión dos servizos básicos e atender ás situacións de necesidade social porque "unha acción libre do mercado elevaría" a factura, chama a atención sobre o feito de que España é un dos estados "con menor número de bonificacións". "Non existe subvención algunha ao prezo do gas e, ademais, é o único país da UE que exclúe de calquera axuda aos consumidores do mercado libre", constata Del Campo. 

Comentarios