Incluso "afloran discursos no sentido de demandar que o Pazo de Meirás non sexa unha posesión da familia Franco senón do Estado" e xorden "movementos sociais que se visibilizan nalgunha manifestación", que non van a máis porque "non era posible" acceder a documentación que o avalase e "nese momento a prioridade era construír un Estado democrático".
Preguntados pola escritura que recollía a forma de transmisión do pazo, sinala Pérez que o achado dun documento de 1938 confirma a súa tese de que a escritura de 1941 "non era en todo caso a primeira" e que "a fórmula que se lle dá, o importe, etcétera non coincidía con outra documentación previa". "Sabiamos que había algún tipo de acordo, xa se manifesta en 1938", asegura.
A Avogacía do Estado asegura que esta acta notarial de 1938 confirma que a propiedade xa era residencia de verán do entón xefe do Estado, e detalla que a compra se realizou o 3 de agosto dese ano pola "Xunta prol Pazo do Caudillo" por unhas 400.000 pesetas aos herdeiros de Emilia Pardo Bazán.
Trátase dunha escritura anterior á que tres anos despois, en 1941 e acabada a guerra, asinou Franco por un suposto prezo de 85.000 pesetas, unha segunda compravenda que, segundo a Avogacía do Estado, foi ficticia e permitiu ao ditador a inscrición do inmoble ao seu nome no Rexistro da Propiedade.
Este Xunta prol Pazo do Caudillo pretendía ofrecer a Franco unha residencia de verán na Coruña "para ter cerca a residencia oficial de verán do xefe do Estado, con todo o que iso implicaba", detalla Pérez, que podían ser "unha serie de beneficios, a promoción de determinadas persoas a nivel político, social e económico". Devandito ofrecemento fíxose "na súa condición de xefe do Estado", recalcou, e "cando Franco asume ese donativo faio en calidade de xefe do Estado".
A Xunta sería a encargada de captar fondos para realizar esa adquisición e posterior ofrecemento ao ditador, e para iso leva a cabo unha subscrición popular para recadar fondos en 1938. "Non había lugar á negativa", subliñou Carlos Babío, que advirte de que "hai múltiples medidas represivas".
Os investigadores, que falaron dunha "lista negra" conformada por aquelas persoas reticentes ao donativo, detallaron que a cantidade a achegar para adquirir e reformar o pazo rateouse entre todos os municipios da provincia da Coruña e que se crearon comisións para recadar fondos e incluso "a misión era visitar casa por casa".
Un veciño de Sada recibiu unha sanción por rexeitar este tipo de mecanismos de recadación, abundan os investigadores, que solicitaron documentación de arquivos a partir de 2010, antes "non foi posible", de institucións como Comandancia de Obras, polo que comezaron a reconstruír o proceso con información dos Concellos de Carballo, Sada e outros da provincia coruñesa, aínda que a documentación sobre o pazo atópase no fondo de Casa Civil, precisa Babío. Con todo, a subscrición popular foi un "fracaso", polo que as cantidades "suplíanse e asignaban aos concellos".
Outra modalidade de financiamento foi detraer un determinado importe das nóminas dos funcionarios, "está socializado na memoria colectiva da cidade da Coruña e da provincia", di Babío, "iso é así, hai múltiples testemuños e é relativamente fácil atopar persoas que o conten", incluso hai recibos pero ao non estar reguladas hai "poucos documentos" en fondos do Goberno Civil.
Un informe crítico dun tenente coronel anónimo, por encargo da Falanxe sobre o estado no que se atopan as estruturas da organización nas provincias de Lugo e A Coruña, cifrou en algo máis dun millón de pesetas o recadado, dato que non puideron contrastar.
O tenente coronel sostén que se recada menos do previsto e que o gasto se dispara pero "non polo custo de adquirir o edificio senón polos gastos de reforma" coas sucesivas ampliacións do terreo intramuros e nos arredores, como as obras da estrada que implicaron "expropiacións".
Carlos Babío recoñeceu o seu desexo de que o Pazo de Meirás sexa patrimonio público, un interese compartido por Manuel Pérez non a nivel persoal "senón profesional, desde o punto de vista da historia neste asunto".
