Os efectos da radiación de Chernóbil non pasaron de pais a fillos

Un estudo analizou os xenomas completos de 130 persoas nacidas entre 1987 e 2002 e os de 105 parellas
Una imagen del reactor 4 de  Chernóbil.OLEG PETRASYUK (Efe)
photo_camera Unha imaxe do reactor 4 de Chernóbil.OLEG PETRASYUK (Efe)

O accidente nuclear de Chernóbil expuxo a millóns de persoas a contaminantes radioactivos e os seus efectos na saúde aínda interesan á comunidade científica. Agora, un novo estudo suxire que esta exposición tivo "un impacto mínimo, se é que o tivo", nas xeracións seguintes.

O traballo, que analiza os xenomas completos de 130 persoas nacidas entre 1987 e 2002, e os de 105 parellas, non atopou probas de que a exposición á radiación ionizante dos pais dese lugar a novos cambios xenéticos que se transmitisen aos fillos.

"Estes resultados son moi tranquilizadores para as persoas que vivían en Fukushima no momento do accidente en 2011. Sábese –resume o investigador Stephen J. Chanock que as doses de radiación en Xapón foron menores que as rexistradas en Chernóbil".

O estudo publícase en Science, xunto a outro que documenta os cambios xenéticos nos tumores das persoas que desenvolveron cancro de tiroides tras a radiación liberada polo accidente nuclear do 26 de abril de 1986 no norte de Ucraína.

En ambos os traballos, para os que se utilizaron técnicas de secuenciación de vangarda, están implicados equipos internacionais dirixidos polo Instituto Nacional do Cancro (NCI), dos Institutos Nacionais de Saúde de Estados Unidos.

No primeiro estudo tratouse de esclarecer a antiga dúbida de se a exposición á radiación dá lugar a cambios xenéticos que poidan transmitirse de pais a fillos como suxeriron traballos en animais.

Para respondela, Chanock, director da división de Epidemioloxía e Xenética do Cancro do NCI, e os seus colegas analizaron os xenomas completos de 130 persoas e das súas 105 proxenitores; un ou ambos foran traballadores que axudaron na limpeza do accidente ou foran evacuados por vivir cerca do accidente. 

Cada proxenitor foi avaliado pola súa exposición prolongada ás radiacións ionizantes -con variación nas doses-, que podería producirse polo consumo de leite contaminado (de vacas que pastaron en prados contaminados pola choiva radioactiva), di a nota.

Os investigadores analizaron os xenomas dos fillos adultos en busca dun aumento dun tipo particular de cambio xenético herdado, coñecido como mutacións de novo. 

As mutacións de novo son cambios xenéticos que xorden ao azar nos gametos (espermatozoides e óvulos) dunha persoa e que poden transmitirse á súa descendencia, pero que non se observan nos pais.

"Para a gama de exposicións á radiación experimentada polos pais, non houbo evidencia dun aumento no número ou os tipos de mutacións de novo nos seus fillos nacidos entre 46 semanas e 15 anos despois do accidente", conclúe o traballo.

O número de mutacións de novo observado nestes nenos foi moi similar ao da poboación xeral con características comparables.

En consecuencia, "os resultados suxiren que a exposición á radiación ionizante do accidente tivo un impacto mínimo, se é que o tivo, na saúde da xeración seguinte".

"O noso estudo non apoia un efecto transgeneracional da radiación ionizante no ADN da liña germinal en humanos", recalcan os autores, que sinalan que, ata agora, non se fixo un esforzo completo por explorar estas mutacións de novo en todo o xenoma dos nenos nacidos de pais expostos a cantidades moderadamente altas de radiación.

No segundo estudo, perfiláronse os cambios xenéticos en cancros de tiroides que desenvolveron 359 persoas expostas, de nenos ou no útero, á radiación e en 81 persoas non expostas nacidas máis de nove meses despois do accidente. 

O aumento do risco de cancro de tiroides foi un dos efectos adversos máis importantes observados tras o desastre; a enerxía das radiacións ionizantes rompe enlácelos químicos do ADN, o que provoca diferentes tipos de danos. 

Os resultados suxiren que as roturas da dobre cadea de ADN poden ser un cambio xenético temperán tras a exposición á radiación no medioambiente, que posteriormente permite o crecemento dos cancros de tiroides.