O desamor polígamo en África

En Kenia, a lei permite ao home casar coas mulleres que desexe sen ter que pedir permiso ás súas esposas anteriores
Monica Mwagicuh
photo_camera Monica Mwagicuh

Monica Mwagicuh foi a primeira, por iso custoulle moito aceptar que o seu marido quixese casar con outra despois, e cunha terceira anos máis tarde. Nos matrimonios polígamos, un tipo de unión común en África, "as mulleres sofren".

Hai un ano e medio que esta kenyana de 39 anos deixou de compartir a cama co seu marido e as outras esposas. Tampouco pide permiso para volver a casa tras a caída do sol nin recibe azoutes cando as demais non cumpriron coas súas tarefas no fogar.

Monica divorciouse, pero a poligamia deixoulle graves secuelas, algunhas tan visibles como o costurón que lle asuca a parte baixa das costas, que o seu marido lle fracturou dunha malleira.

En Kenia, o mesmo país que castiga as relacións homosexuais co cárcere, a lei permite ao home casar coas mulleres que desexe sen ter que pedir permiso ás súas esposas anteriores.

A orixe deste tipo de familia, que sobrevive á expansión da monogamia asociada ao cristianismo en Kenia, atópase na elevada mortalidade infantil que persistiu ata hai unhas décadas.

"As mulleres tiñan 10 fillos e só sobrevivían tres", así que, para o home, o mellor xeito de asegurarse unha gran descendencia era casar con varias mulleres, explica a Efe a avogada da Federación de Mulleres Avogadas (Fida) Mbeti Michuki.

Hoxe, a poligamia depende das "preferencias persoais" do home, un 28% dos cales ten máis dunha muller en África Subsahariana, e especialmente no oeste do continente, segundo informes demográficos de 2013.

O CASO DE MÓNICA. O día en que a entón universitaria Mónica coñeceu ao seu marido levaba minisaia, unha peza que o seu marido non lle permitiría volver porse.

As cousas marcharon ben ao principio: prometeulle que non casaría con outra muller (aínda que viña dunha familia kikuyu polígama), tiveron catro fillos e construíron unha granxa que pronto lles deu suficiente como para vivir ben.

Aos seis anos de casados, a familia política de Mónica comezou a presionar ao marido: "Por que tes só unha muller se podes ter máis?".

"Cando casou con outra, as cousas foron moi mal. Quería que a acollese coma se fose a miña irmá, e polas noites traíalla á cama. Facían o amor alí mesmo, ao meu lado", recorda a Efe Mónica, a quen nunca lle permitía abandonar o leito conxugal por ser a primeira.

Aos tres anos, chegou a terceira, xa embarazada, e entre todas sumaron unha prole de dez fillos e un traballo diario inxente.

"Debía recibilo na porta, traerlle os zapatos, lavarlle os pratos, tratalo como a un rei. Como era a primeira, debía facer todo iso. Se algo ía mal, losqueábame".

Tras 19 anos de vida en común, o que un día foi "amor" practicamente desaparecera, e non só polas vexacións: "Aínda hoxe síntome moi celosa", admite.

Segundo a avogada de Fida, non adoita haber "nada romántico" neste tipo de relacións, que con todo reportan beneficios a algunhas mulleres: "Canto máis rico sexa o teu marido, mellor se che verá".

Máis aló do romance, o principal problema que expón este tipo de unións é que as mulleres quedan desamparadas. Cando o polígamo as abandona, algo que ocorre con frecuencia, elas perden os dereitos sobre as súas terras e as súas outros medios de vida.

DIVORCIO.
Mónica non foi abandonada, pero a súa decisión de divorciarse e desafiar á tradición impídelle ver aos seus fillos e separouna da súa comunidade, onde é considerada "unha peza usada". "Como muller africana, non tes dereitos, non podes dicir que non, nin replicar o que fai o marido. O home é o rei", lamenta.

Fida insiste en que a lei non expón problemas de desigualdade, e iso a pesar de non contemplar a "poliandria" ou unións dunha muller con varios homes, practicada por tribos como a kamba.

"Hai mulleres que prefiren ser segunda muller a seguir solteiras porque teñen seguridade. Incluso a primeira muller pode consideralo algo bo porque a outra lle axudará cos nenos e a casa", di a avogada.

Para Mónica, un caso raro de rebeldía contra as tradicións, esa situación é tan idílica como extraordinaria.

"Felices? Unha ou dúas de cada 10. As cousas son moi difíciles alí, non o podes nin imaxinar".