Eran as catro menos dez da tarde. Dous autobuses provenientes da comarca do Morrazo chegaron á céntrica rúa compostelá do Hórreo, a súa última e única parada. Máis dun centenar de veciños e veciñas da Illa de Ons deixaron en moitos casos os seus traballos e as súas responsabilidades aparcadas en Bueu para defender, unidos, o que levan reclamando desde que o Plan Reitor de Usos e Xestión do Parque Nacional Marítimo Terrestre Illas Atlánticas (PRUX) entrou en vigor hai uns meses: o total libre acceso ás súas vivendas "como o fixemos toda a vida".
Pero é máis, loitan polos seus dereitos xuntos. "é moi importante que vexan que estamos unidos", explicou a insular Mónica Sampedro, que recordou que nun principio, cando comezou o control de acceso á Illa hai uns meses, só considerábase veciño ou veciña á persoa concesionaria dunha vivenda. Con todo, "grazas á presión", o Goberno autonómico ampliou a catalogación de insular a catro xeracións, ademais da os irmáns e cónxuxes dos propietarios dalgunha das 86 casas de Ons, das cales só 70 ofrecen condicións de habitabilidade.
Así, portando pancartas en contra de que se inclúa Ons na candidatura presentada pola Xunta de Galicia á Unesco para que o Parque Nacional das Illas Atlánticas sexa considerado Patrimonio da Humanidade (pois os veciños e veciñas temen que isto se traduza nunha diminución dos seus dereitos como insulares) explicaban a todo aquel que se achegaba que a historia e a cultura da Illa de Ons foron construídas coas súas propias mans e que agora ven como aos poucos se lles está "desposuíndo" das súas pertenzas. "Por que se meten connosco? A illa é nosa. Quen fixo as casas, os camiños, os lagos? Somos da Illa, pero tivemos que marchar de alí porque non tingamos nin médico nin mestre nin nada", explica José Otero Blanco, un budetense que se viu obrigado a abandonar Ons porque a Illa non ofrecía as condicións idóneas para manter o seu humilde barco de pescador.
DEBATE. Mentres tanto, o Parlamento de Galicia albergaba entre as súas catro paredes o Pleno no que a conselleira de Medio Ambiente, Ángeles Vázquez, explicaba aos presentes, entre os que se atopaban nove veciños e veciños da Illa, que accederon cos pases do BNG e En Marea, que as cotas "non son negociables".
Durante a súa intervención, Vázquez ofreceu a posibilidade de rebaixar a cota de visitantes ao día para facilitar o acceso das persoas identificadas como veciños da Illa de Ons. Iso si, explicou que é completamente necesario que os insulars se identifiquen, xa sexa cun carné expedido pola Xunta ou con calquera outra acreditación.
Así mesmo, a titular de Medio Ambiente asegurou que esta proposta será remitida aos responsables do Concello de Bueu. Para iso, Vázquez insiste en que, xa sexa o Goberno municipal ou a asociación veciñal, remitan á Xunta unha lista especificando as persoas que teñen dereito de acceso á illa.
Explicou, así mesmo, que as cotas non son un "capricho" da Xunta, senón que veñen determinados por informes técnicos que avalan a presión humana que cada illa pode soportar e que se definiron en base a criterios técnicos de uso internacional.
"Estamos ante unha medida de protección para ou Parque Nacional, pois ou obxectivo é evitar a masificación turística e que se poñan en perigo valóresvos paisaxísticos e ambientais do Parque Nacional en xeral, e de Ons en particular", dixo, ao mesmo tempo que subliñou que o PRUX foi avalado polo Ministerio para a Transición Ecolóxica. Doutra banda, indicou que durante o período de alegacións do PRUX, os deputados que critican agora as cotas non expuxeron as súas alternativas ao citado plan.
A oposición non dubidou en criticar duramente que a conselleira de Medio Ambiente non se puxo en contacto cos veciños e veciñas para escoitar as súas reivindicacións, e aínda que varias das agrupacións políticas recoñeceron que no seu momento situáronse a favor de controlar o acceso á illa debido á súa masificación, subliñaron que a cuestión non radica en limitar o acceso aos veciños e veciñas do lugar, senón aos turistas.
DESPOLITIZACIÓN. Logo de tres horas, os insulars continuaban impertérritos, a pesar do frío que engulía as rúas do centro compostelán ás sete da tarde. Cunha mirada esperanzadora, os máis de cen veciños e veciñas recibiron aos representantes políticos do Concello de Bueu ao berro de Xunta, "traidora, manipuladora"; "Feijóo, escoita, a Illa está en loita" ou "Queremos ir a Ons!".
A presidenta da Asociación de Veciños e Amigos dás Illas de Ons, María José Pérez, indicou, á saída do Pleno, que a Xunta céntrase nun debate político, co alcalde de Bueu e co de Vigo, e nós non queremos ese debate, queremos que se sente a falar connosco". Explica que a pesar de que a conselleira di estar disposta a dialogar, "a día de hoxe seguimos esperando". Así mesmo, insistiu en que a asociación non vai ir da man de ningún partido político, "e menos do PP", a reunirse coa titular do departamento de Medio Ambiente. "Nós queremos que veña a falar cos veciños e poñer nós ou día da reunión para que poida estar toda a veciñanza, non que veña un día ás dez da mañá cando non pode ninguén reunirse con ela e tratar de facer un "petit comité" con catro veciños do seu círculo e deixalo todo amañado. Iso non é reunirse cos veciños", sentenciou.
Así as cousas, María José Pérez afirmou que ten constancia de que Ángeles Vázquez ten previsto visitar Bueu e reunirse cos insulars antes do Pleno do 19 de setembro, no que a Corporación budetense situarase sobre a candidatura do Parque Nacional dás Illas Atlánticas como Patrimonio da Humanidade.
E é que se as augas continúan por esta canle, todo parece indicar que a maioría das agrupacións municipais situaranse en contra da candidatura da Unesco durante unha xornada á que tamén asistirán, unidos, os veciños e veciñas de Ons.
