España rexistra unha taxa de paro en torno ao 15% e, con todo, está a sufrir gravemente a falta de persoal cualificado para as profesións que máis posibilidades de emprego teñen. Trátase dos oficios de toda a vida: albaneis, electricistas, fontaneiros, ferreiros, soldadores, carpinteiros, pintores... Todos eles traballos técnicos sobreviventes da dixitalización e robotización que golpea a outros sectores, pero que, a pesar da alta demanda, especialmente ante o novo boom inmobiliario que se está desatando tras a pandemia, non atraen os mozos. Así, aínda que son oficios con futuro, as novas xeracións danlles as costas, provocando un envellecemento destas profesións que, a día de hoxe, ven en perigo a substitución.
Confírmano catro profesionais pontevedreses: Juan González, xerente da empresa de construción Pongranit; Luis Couso, fontaneiro á fronte de Intepo; Luis Manuel Souto, ferreiro autónomo (LM Metal), e Víctor Novogil, electricista propietario de Instalaciones Pontevedra.
ALBANELERÍA. O xerente de Pongranit S.L., cun persoal fixo de seis empregados, constata que tivo que mellorar as condicións laborais dos seus empregados para evitar sufrir a escaseza de man de obra cualificada. "Ao ser unha empresa estable, onde se prima a calidade por enriba da produción e trátase con respecto ao persoal, conseguimos formar un equipo de bos profesionais, pero a media de idade sitúase ao redor dos 52 anos, xa que non hai substitución xeracional", afirma Juan González.
Juan González: "Hoxe os bos albaneis teñen de 50 a 65 anos. Con 40 son contados e de menos non hai"
"Cando apostas por xente nova, fórmala, conséntela..., acábanche pedindo máis do que producen debido a que pensan que un empresario se fai de ouro a conta do seu traballo. Isto, en parte, é debido a que temos estigmatizados os empresarios e pagamos xustos por pecadores —lamenta Juan González, de 45 anos—. Tamén axuda que estamos a vivir unha época na que a xente nova vive baixo un teito xa amortizado grazas ao sacrificio de xeracións pasadas. Vivimos unha época onde prima o vivir día a día fronte á cultura do sacrificio e o aforro. Ademais, os mozos están sobreprotexidos e todos os pais queren colocar os seus fillos de funcionarios. Por iso, nós apostamos por xente cunha experiencia, idade e seriedade que nos permita cumprir os nosos compromisos cos clientes. E é que hoxe os bos albaneis teñen de 50 a 65 anos. Mozos con 40 bos son contados e de menos de 40 eu non teño ningún porque non os hai", explica o xerente de Pongranit, empresa especializada en rehabilitación de fachadas e cubertas.
"Nós baseámonos na rehabilitación de calidade e detrás do persoal contamos con varias subcontratas especializadas que nos permiten ser competitivos. De feito, nos últimos 20 anos sempre tivemos unha lista de espera superior aos 12/18 meses e nestes momentos supera os 24 meses", asegura González. "Todos os días teño que renunciar a dúas ou tres obras. É esaxerado", recalca.
Para solucionar o problema da substitución xeracional e que non se perdan uns coñecementos adquiridos desde hai moitos séculos", Juan González avoga por que se bonifique a contratación das persoas novas. "Os tres anos de iniciación deberían estar bonificados como estaban antes para poder darlles unha oportunidade a estes mozos", apunta.
Así mesmo, lanza unha mensaxe á xente nova: "Anímoos a que coñezan de primeira man o que é o oficio da construción. Que aprendan a ser ordenados, metódicos, curiosos e detallistas. Así verán como atopan unha saída laboral tan digna como calquera outra. Ademais, ás veces as cousas non son tan duras como parecen. Hai que quitar o estigma de escravos. Hoxe en día cos equipos de protección que hai é unha profesión segura e limpa", subliña.
Luis Couso: "Teño traballos para 6 ou 7 meses. A moitos teño que dicirlles que non"
FONTANERÍA. Luis Couso, fontaneiro pontevedrés de 44 anos, leva no oficio desde os 16. "Acabei a EXB (Educación Xeral Básica) e púxenme a traballar de aprendiz", relata. Na actualidade conta coa súa propia empresa, Intepo —na foto, un traballador da firma—, dedicada á instalación, reparación e mantemento de aire acondicionado, electricidade, fontanería e calefacción. O cadro de persoal compóñeno sete profesionais (el incluído) e non dan abasto. "Agora mesmo teño traballos para seis ou sete meses. Teño que dicirlle a moita xente que non. Non podes estar en todos lados", sinala.
Respecto á escaseza de profesionais e á falta de substitución, Couso pon o foco no elevado custo da contratación. "Antes a contratación dos mozos estaba bonificada, pero agora tes que pagar o mesmo por un peón que por un oficial. Non é que os rapaces non queiran traballar, o problema real é que os empresarios non podemos contratalos. A min véñenme a pedir traballo pero eu non podo darllo a ese prezo porque se vou á casa dun cliente e téñolle que cobrar o mesmo prezo dun oficial por un rapaz non o vai a entender", sinala Couso, cuxos empregados teñen entre 30 e 62 anos.
Pero, insiste, "traballo hai". "Antes fun asalariado e nunca estiven no paro. E hai catro anos montei a empresa e non paramos", destaca. Sobre a súa experiencia como empresario, o fontaneiro pontevedrés lamenta que "todo son problemas e pagar".
Luis Manuel Souto: "Non hai ferreiros, a xente nova non está preparada, non ten constancia"
FERREIRÍA. Luis Manuel Souto deu os seus primeiros pasos como ferreiro aos 14 anos. "Gustábame e tiven a sorte de dar con xente boa que me foi ensinando", conta. Logo de estar toda a vida como asalariado, en marzo de 2020 deu o salto e comezou a traballar como autónomo. Nacía así LM Metal.
"Monteime pola miña conta porque vin que había moito traballo", explica Souto —na foto—, de 41 anos. E, de feito, tampouco lle falta agora. "Eu, como mínimo, sempre teño encargas para tres meses", asegura. E é que, na súa opinión, "non hai ferreiros, a xente nova non está preparada, non ten constancia, por iso non dan collido a suficiente experiencia".
Doutra banda, tampouco é fácil que os profesionais que xa están consagrados lles poidan dar a oportunidade que necesitan para aprender o oficio. De feito, aínda que Luis Manuel Souto recoñece que ás veces ten que dicir que non a traballos "grandes", a opción de contratar algún empregado, a pesar de que a contempla, non lle resulta viable. "É unha tolemia. Un operario, non un oficial, entre o soldo, a Seguridade Social e as pagas extra, sairíame por 2.200 euros ao mes", sinala.
Así as cousas, de momento asume el só toda a carga de traballo e non se queixa. "Cóbrase a hora a 20 euros máis IVE, así que mínimo 2.000 euros ao mes quédanche, pero hai que traballar. Son 2.000 euros moi traballados", apunta.
Os particulares, "para portais e varandas", e as empresas de construción son os seus principais clientes. "Todo o metal que ten unha obra danllo aos ferreiros. Na ferreiría sempre hai traballo porque abarca un abano moi grande", precisa.
A variedade é un dos aspectos deste oficio que atrae á mocidade porque, aclara Souto, "si que hai mozos interesados, unha minoría pero hainos, aínda que a maioría quere oficina". A mágoa, conclúe, é que "hai xente que aprende e logo quere marchar porque no estranxeiro págase moito máis".
Víctor Novegil: "Non podo contratar a alguén que non me xere o que custa"
ELECTRICIDADE. Víctor Novegil, de 45 anos, leva 23 entre cables. "Fixen FP e Enxeñería, pero aburrinme de estudar e púxenme a traballar", conta. Tras varios anos "traballando para outros", hai 15 estableceuse pola súa conta. Hoxe en día, na súa empresa, Instalaciones Pontevedra, ten unha media de tres empregados. "Eu teño traballo para cinco ou seis meses. Podería ter a catro persoas, pero non hai xeito de atopar xente. Hai anos tiña rapaces de FP en prácticas pero deixei de telos porque me saía máis caro. O problema non está nos coñecementos, está na actitude. É difícil atopar xente que se involucre", comenta.
No entanto, Novogil recoñece que hai un "problema de fondo": a "inviabilidad" de contratar mozos como aprendices. "A min un rapaz váiseme a 2.400 euros. Entón tería que cobrarlle ao cliente a 25 euros a hora e botaríase a Deus. É un tema de números. Eu non podo contratar a alguén que non me xere o que custa", sentenza.
A falta de profesionais con experiencia e a dificultade que supón contratar mozos para que a adquiran é unha pescada que leva mordéndose a cola demasiado tempo. "Se eu non podo contratar un rapaz porque me custa 2.400 euros ese rapaz non vai aprender e plántase con 30 anos sen experiencia. Xérase un círculo. Levamos 15 anos nos que ter un chavalín de forma legal é prohibitivo. Eu esta semana tiven que dicir que non a tres ou catro traballos. Para dicir que si tería que ter xente boa", matiza. "Pero é moi difícil tela e o que a ten cóidaa. No noso sector todo o mundo está a cobrar por enriba do seu salario base", engade.
No caso de Novegil, a elevadísima demanda de electricistas tradúcese en xornadas de 12 horas. "O importante é sacar traballo aos clientes, ás veces incluso sen gañar diñeiro, só para que o cliente non rife", asevera. "A tensión é salvaxe" e expón dúbidas sobre as vantaxes de ser empresario e contar con empregados. "¿Ten sentido arriscar e comerme a olla para gañar o mesmo ou un pouquiño máis que traballando para outros?", pregúntase. Do que non lle cabe dúbida é de que "en electricidade ou fontanería, agora mesmo, quen estea no paro ou é un vago ou non é bo".
