A cuarta parte do territorio galego, máis de 700.000 hectáreas, corresponde a monte veciñal en man común, xestionado por 2.800 comunidades de montes. En Pontevedra son 19 as agrupacións de comuneiros que posúen unha superficie de 12.000 hectáreas, o 33% das 3.500 do concello. Isto vén demostrar que esta figura é un claro indicador económico e produtivo, ademais de ser o parapeto que protexe á cidade fronte aos incendios forestais.
Por extensión, Ponte Sampaio é a que ten máis terreo (505 hectáreas), seguida de San Andrés de Xeve (497), Verducido (485), Campañó (450), A Canicouva (400), Marcón (330), Santa María de Xeve (326), Cerponzóns (223), Salcedo (220), Lérez (86), Tomeza (73), Alba (65), Mourente (44), Lourizán (40) e Castro Lampán (18).
En relación á superficie total da parroquia, Mourente é a que conta con menos monte en man común porque ao estar situada en primeiro cinto da cidade "está perdendo terreo en favor do núcleo urbano", explica o presidente dos comuneiros desta zona do rural, Carlos Morgade.
E é que os terreos forestais máis próximos á cidade son os que veñen sendo utilizados polas administracións públicas para a creación de infraestruturas de interese social, a través de apropiacións mediante procesos expropiatorios e, na época franquista, mediante cesións de terreo comunal efectuadas polos concellos a outras institucións sen contar coa autorización dos seus lexítimos propietarios, os comuneiros.
No caso de Mourente, unha resolución xudicial ditada o 31 de xullo de 2018 deu a razón Comunidade de Montes sobre a titularidade dos 39.306 metros cadrados que en 1973 ocupáronse de forma ilegal para levantar a antiga Residencia da Seguridade Social, nome co que aínda se coñece o citado centro sanitario. A agrupación parroquial está á espera dunha negociación coa Consellería de Sanidade para chegar a un acordo para fixar un canon polo aluguer dos terreos.
Lérez decidirá en asemblea se prorroga a cesión ao Concello do terreo onde están os campos de fútbol da Xunqueira
Ademais desas case 4 hectáreas, Mourente tamén iniciou un proceso para reclamar a titularidade das 15 hectáreas que ocupa o Centro Príncipe Felipe. Os comuneiros confían en chegar a un acordo coa Deputación para evitar o litixio.
Tamén a Comunidade de Montes de San Andrés de Xeve viuse obrigada a recorrer aos tribunais para recuperar a propiedade das 11,2 hectáreas do monte Cernadas, no que está situado o campo de tiro de Cernadiñas Novas. Unha sentenza do Xulgado de Primeira Instancia número 4 de Pontevedra deulle a razón á entidade que preside Jesús Castro, que está pendente de que Administración galega adopte unha decisión que pasaría polo pago dun canon, a expropiación dos terreos ou o cesamento da actividade nas instalacións.
Salcedo foi outra entidade parroquial que gañou no Xulgado un preito que lle permitiu recuperar para o seu patrimonio as 180 hectáreas que ocupaba a base Xeral Trasfogueiro, sede da Brilat. Nas negociacións posteriores co Ministerio de Defensa, o Exército puido seguir utilizando 71 hectáreas do monte San Martiño en base a un convenio dunha duración de 75 anos.
Pero a utilización do monte comunal por parte das administracións non sempre acabou en litixio. Por exemplo, Lérez pactou co Concello o uso deportivo do terreo no que están situadas as instalacións deportivas de A Xunqueira. O convenio, cunha duración de 25 anos, está a piques de caducar, polo que os comuneiros deberán acordar na próxima asemblea se autorizan a prórroga do convenio.
"A maior infraestrutura deportiva da cidade está en terreos da parroquia de Lérez", destaca o presidente da entidade parroquial, Martín Martínez
A boa sintonía e colaboración entre o Concello e as comunidades de montes tamén se reflicte nos acordos alcanzados para a creación de casas de cultura, campos de fútbol e parques infantís. En concreto, Santa María de Xeve cedeu á Administración local o terreo onde se construíu o campo de herba sintética de Gatomorto, un equipamento que supuxo un investimento de 859.953,23 euros .
Coa súa posta en disposición, o Goberno local haberá superado neste mandato os 11 millóns de euros de investimento na construción ou mellora de infraestruturas deportivas municipais. Concretamente, destinaría a este fin os 11.918.323 euros.
O campo de Gatomorto é un dos catro campos de herba sintética que a Administración municipal construíu nas parroquias do rural. O de Cerponzóns xa está en uso (contou cun orzamento de 865.000 euros), o de Campañó (cun investimento de 895.400 euros) xa está en uso e o de Ponte Sampaio (1.163.536 euros), que xa está en obras, está pendente das xestións que realizan os comuneiros cos propietarios dunhas leiras anexas necesarias para as instalacións.
ASEMBLEA. A Comunidade de Montes de Marcón celebra unha asemblea na casa parroquial que comezará ás 10.30 horas na que se concretará a axenda electoral para a renovación do actual equipo directivo que preside Óscar Coto, que decidiu presentarse á reelección. Coto, que está á fronte da entidade parroquial desde 2010, aspira a seguir dirixindo a agrupación durante os próximos catro anos.