Non teñen capacidade nin competencia. Pero nunha crise sanitaria cuxa xestión está centralizada polo Goberno estatal, unha vez máis os concellos son os que tiveron que lidar cara a cara coas consecuencias da crise económica e social provocada polo coronavirus. Así, en pouco máis de dous meses tiveron que espremer ao máximo cada céntimo das arcas públicas municipais para facer fronte a unha grave crise social e económica que dunha ou doutro xeito trastornou os plans de toda a cidadanía e que puxo aos Gobernos locais ao temón para canalizar ao barco a bo porto e lograr que os veciños e veciñas sufrisen o menor posible as consecuencias do terremoto da covid-19.
De feito, e sempre tendo en conta a ínfima capacidade de investimento coa que contan os concellos en comparación con outras administracións, como a provincial, autonómica ou estatal, algúns municipios mobilizaron cifras millonarias para investir na pandemia, como é o caso de Lalín, que desenvolveu un plan integral para o que prevé destinar case 2,6 millóns de euros; Sanxenxo, que reservou unha partida de dous millóns para actuacións relacionadas coa covid-19; Pontevedra, cuxa investimento inicial prevista rolda o millón de euros; Vilagarcía, cuxa cantidade de diñeiro cuantificable ata o momento roldaría os 800.000 euros; e Marín, que excede o medio millón de euros.
Outros, con moita menos poboación, territorio e capacidade que estes, realizaron un inxente labor de xestión e conseguiron destinar miles de euros para loitar en primeira liña contra a pandemia.
Así, removendo ceo e terra, os concellos da provincia de Pontevedra conseguiron desde o minuto un protexer á cidadanía do virus con distintas medidas de prevención que supuxo un importante desembolso económico, sobre todo en máscaras, xeles hidroalcohólicos e desinfección das instalacións municipais, das rúas e das aldeas do rural; e reforzo da atención social para protexer aos colectivos máis vulnerables á crise sanitaria.
Cabe resaltar, con todo, que as cifras son estimativas e que o gasto para paliar os efectos da covid-19 aumentan diariamente, polo que establecer unha cifra exacta de gasto público municipal é a día de hoxe imposible. Ademais, os gobernos locais remarcan que incluso o diñeiro destinado a algunhas áreas é moi difícil de contabilizar, polo que optan por ser cautos e non ofrecer unha cantidade que podería ser errónea.
Chama a atención o incremento nos departamentos de servizos sociais en só dous meses. E é que mentres que A Estrada ha duplicado o seu investimento, de 60.000 a 120.000 euros cada mes; Cuntis, con menos de 5.000 habitantes, destinou 10.000 euros a axudas directas de urxencia social.
Pola súa banda, Cerdedo-Cotobade, que tamén incrementou o seu gasto en urxencia social, puntualizou que este departamento, que ten un orzamento anual de algo máis de 700.000 euros, está a expensas de ser destinado na integridade a atender as necesidades dos veciños en caso dun rebrote.
Por outra banda, algúns municipios, como Forcarei ou Silleda, destacan a doazón de empresas e particulares, tanto de alimentación como de hixiene para as familias de urxencia social que supuxo unha gran axuda para combater á covid-19.
AXUDAS A EMPRESAS. Unha vez atendidas xa as necesidades máis urxentes da cidadanía, varios municipios puideron facer fronte a liñas de axuda directa ao pequeno comercio, autónomos, pequena empresa e negocios do sector servizos. Este é o caso de Vilagarcía, que investiu 400.000 euros a reactivar a economía local. Silleda convocou axudas dotadas inicialmente en 302.000 euros e reservou outros 200.000 para tal fin, se a situación alargásese; Lalín contempla partidas de urxencia a pemes, comercios, hostalería e autónomos por unha contía de 800.000 euros e Ponte Caldelas, 32.000.
Pola súa banda, o Concello
Por outra banda, a xestión municipal tívose que adaptar ás novas circunstancias, e o equipo de Fernández Lores viuse obrigado a aprobar os contratos pola vía de urxencia e urxencia para dar celeridade aos traballos durante a pandemia. Este é o caso do servizo de recollida do lixo, que se viu incrementado en 45.000 euros ao mes para atender servizos que antes non había, como é a recollida de lixo personalizado nos domicilios das persoas que teñen coronavirus.
FALTA DE LIQUIDEZ. Os concellos da provincia, para aliviar a crise económica dos comercios e hostalería local, non dubidaron en suspender temporalmente o cobro de taxas e impostos municipais. Iso ocasionou nalgúns casos unha falta de liquidez dos concellos, que tiveron que recorrer a distintas fórmulas para dispor de diñeiro que tanto necesitan neste momento. O Pleno de Vilagarcía, por exemplo, aprobou a firma dunha póliza de crédito por importe de oito millóns de euros para ir facendo fronte aos gastos extraordinarios da covid-19 mentres non se recupera a liquidez.
Lalín, pola súa banda, optou por pospor obras e destinar fondos europeos e provinciais que tiña asignados a outras actuacións para dedicalas a combater os efectos da crise.
A cancelación de eventos fixo tamén que algúns concellos dispuxesen dun diñeiro que tiñan que ser investido na súa celebración. Así, Poio acordou empregar ese diñeiro, máis de 9,000 euros, a fomentar a dinamización da actividade cultural local e así contribuír a levantar a este sector para o que a crise foi devastadora.
Nunhas semanas a desescalada terminaría, pero o traballo dos concellos continuará, pero non só en canto aos servizos que xa viñan xestionando os concellos antes da crise. E é que coa covid-19 xurdiron novas necesidades de xestión. Así, o Concello de Pontevedra explica que terá que asumir algúns aspectos como son os aforamentos das zonas para as festas e vixiar máis que nunca a prevención na atención directa ao público nos espazos municipais.
Pontevedra. O Goberno local pontevedrés destina alderedor dun millón de euros a combater a pandemia en todas as súas áreas. Cerdedo-Cotobade, pola súa banda, informa dun gasto aproximado de 185.000 euros en cinco medidas: sanitarias, sociais, educativas, laborais e loxísticas; mentres que Ponte Caldelas estima uns 98.200 euros, sendo a partida máis importante a destinada a axudas directas a autónomos e pemes, con 32.000 euros. E Poio supera os 70.000 euros de investimento estimado actual, cunha partida de 30.000 euros destinada a urxencia social, uns 35.000 a gastos relacionados con protección, tanto do persoal do Concello como dos veciños e veciñas e adecuación das instalacións municipais ás novas necesidades; ademais duns 9.000 euros á dinamización da actividade cultural.
O Morrazo. O gasto do Goberno marinense ascende a 512.500 euros, onde destaca a partida destinada á reactivación da economía local, con 300.000 euros. Pola súa banda, Bueu estima un investimento de máis de 20.000 euros, cun gasto en reforzo informático e tecnolóxico para cuestións relacionadas co teletrabajo de 5.000 euros e pouco máis de 4.000 para a desinfección das rúas e espazos de tránsito dos cidadáns.
O Salnés. Sanxenxo reservou unha partida de dous millóns de euros para actuacións relacionadas coa covid-19, aínda que aclara que parte deste diñeiro inclúese en actuacións futuras. Pola súa banda, a cantidade destinada a combater a pandemia polo Concello de Vilagarcía está preto dos 800.000 euros, onde destacan as axudas directas ao pequeno comercio, autónomos, pequena empresa e negocios do sector servizos, con 400.000 euros.
Caldas e Tabeirós. Nas comarcas do norte da provincia, Caldas e Tabeirós-Terra de Montes, o concello de Cuntis estima un investimento ao longo da crise do coronavirus de 30.000 euros, na que destacan os 10.000 euros de axudas directas de urxencia social a familias en situación de dificultade. Pola súa banda, A Estrada informa dun gasto duns 300.000 euros para EPIS, desinfección e axuda social, entre outras; e subliña un aumento de 60.000 euros do Servizo de Axuda non Fogar, que pasa de 60.000 a 120.000 euros ao mes. Para rematar, Forcarei leva gastado máis de 45.000 euros en materiais de protección e desinfección.
Deza. Lalín elaborou un plan integral para loitar contra os efectos do coronavirus a curto e medio prazo, ao que se destinarán 2,6 millóns de euros. Silleda, pola súa banda, cifra en máis de 300.000 euros as axudas para reactivar a economía pero non dispón dalgún outro dato que poida ofrecer unha cifra aproximada do investimento do Concello.