A contaminación e o aumento de temperaturas ameazan o marisqueo

Onde van parar os bastonciños logo de utilizalos? Que relación teñen as mareas vermellas coa existencia de especies invasoras? A estas e outras preguntas deron resposta algúns dos investigadores do Campus do Mar, que realizaron durante a mañá deste luns unha serie de talleres nos que falaron dos retos aos que se enfronta a humanidade para evitar que a degradación do mar chegue a ter consecuencias nefastas. As actividades estaban encadradas dentro da xornada Bo uso e mal uso do mar, que se celebrou por terceiro ano na facultade de Ciencias dá Educación e do Deporte durante este luns. Na organización das xornadas participan o Campus de Excelencia Internacional-Campus do Mar e o Consello da Cultura Galega co apoio da Deputación de Pontevedra.

"Este verán apareceron varados varios cachalotes co estómago cheo de plástico", contaba un dos científicos nunha explicación para un bo grupo de interesados. "Todo o plástico que tiramos en terra acaba no mar", dicía. O pouco peso deste material fai que sexa trasladado con facilidade polo vento e acabe no mar. Por iso, é común atoparse bastonciños de limpar os oídos nas praias que, en moitas ocasións, as aves que comen peixes pequenos confunden coas súas presas e cómenos sen querer. "O mesmo ocórrelles ás tartarugas mariñas, que confunden bolsas na auga con medusas e cómenas", contou o investigador. Máis aló destes problemas, os plásticos conteñen sustancias engadidas como os ftalatos ou o bisfenol, que lle achegan propiedades como facelo flexible ou máis brando e que son prexudiciais para a saúde. Deste xeito, provocan mutacións e incluso se detectou que actúan sobre as hormonas. Así, xa se viu o incremento de exemplares dun sexo determinado fronte a outro, algo que provoca desequilibrios que poden ser daniños para a pervivencia de certas especies.

BIOACUMULACIÓN. "Pero o que está comprobado é a bioacumulación dalgúns destes materiais, é dicir, sustancias que o noso corpo non pode eliminar e acumúlanse no noso organismo", contou. Algo parecido ocorre co mercurio, que se acumula no organismo dos peixes máis grandes do océano, de modo que a Organización Mundial da Saúde recomenda reducir o consumo de grandes depredadores como o atún vermello, a quenlla ou o peixe espada pola acumulación deste tipo de sustancias no seu organismo. Os retos para os investigadores de hoxe en día son atopar outras que substitúan a estes engadidos daniños que sexan inocuos e localizar as grandes masas de plástico que se acumulan no mar. "Existen cinco grandes illas de plástico flotando no mar", afirmou o investigador durante o taller.

Ademais das consecuencias da chegada do plástico ao mar, nos talleres organizados polo Campus do Mar tamén se falou da acidificación dos océanos a causa do aumento do dióxido de carbono na atmosfera. As emisións deste gas provocan que o océano non poida procesalo e baixe o seu PH. Ao ser o mar máis acedo, as cunchas dos bivalvos ven ameazadas. "Se o PH baixa moito, as cunchas poderían chegar a disolverse", explicaba unha científica, que advertiu de que é un proceso moi lento, aínda que existen evidencias de que o océano é hoxe máis acedo que fai 20 anos.

A presenza de especies invasoras afecta tamén ás economías. Por exemplo, a coñecida como marea vermella non é máis que a presenza de multitude de algas das que se alimentan os moluscos e que conteñen certas toxinas que afectan ao ser humano. "Estas algas son especies invasoras típicas de zonas de Sudamérica", explicou unha das científicas presentes.

A terceira edición destas xornadas centrouse no papel das mulleres para corrixir a degradación dos océanos. Deste xeito, os relatores repasaron algunhas das consecuencias para o marisqueo dos cambios que está a sufrir o mar por mor da actividade humana.

Así, a catedrática de Zoología da UVigo Elsa Vázquez sinalou que os efectos do cambio climático están a provocar un impacto directo sobre os bancos marisqueiros. Ao subir as temperaturas, increméntanse as precipitacións. Neste sentido, Vázquez recordou que o aumento das choivas xa provocou nos últimos anos episodios de mortalidade de bivalvos. "Ou cambio climático vai mudar as regras de xogo e temos que ir deseñando as medidas que fagan que, non futuro, ese impacto sexa menor", explicou a investigadora Elena Ojea.