"Hai que facer cambios no sistema educativo"

Pontevedrés de adopción, este maestro premiado por el Ministerio por su Proyecto Guillén inspira el film 'Uno para todos', estrenado este viernes en la gran pantalla. "A nosa historia tiña potencial, pero a película é totalmente ficción"
2020091912575429973
photo_camera Javier Mur, en Cinexpo junto al cartel de la película. RAFA FARIÑA

"A un niño que lucha por su vida, ¿a qué le vengo yo con las divisiones?", decía Javier Mur en estas páginas en noviembre de 2016. Entonces, este maestro nacido en Huesca hace 34 años pero residente en Pontevedra desde hace cinco, acababa de recibir la máxima distinción del Ministerio de Educación por el Proyecto Guillén, con el que había implicado a toda un aula de niños de diez años para que ejercieran de profesores de un compañero que estaba recibiendo quimioterapia y no podía ir a clase. Ocurrió en el curso 2014-2015 en el colegio Minte, de Monzón (Huesca). Lo hicieron a través de vídeos y cartas. Guillén superó el curso y ellos mejoraron sus resultados.

La historia se convirtió en un documental (Proyecto Guillén, de David Lorenzo, 2019) y ahora da el salto a la gran pantalla pero, eso sí, en clave de ficción. Uno para todos, dirigida por David Ilundain, se estrenó este viernes en toda España —también en Cinexpo Pontevedra—, por fin, después de dos aplazamientos.

David Verdaguer, en un fotograma de la película. DP

El protagonista es un maestro interino que asume la tarea de ser tutor de sexto de Primaria en un colegio de pueblo y descubre que debe reintegrar a un alumno enfermo en el aula. Así empieza un argumento que se va desviando de la realidad para incluir, entre otras cosas, "conflitos que nunca existiron", explica Mur. "A película inspírase na nosa historia, pero é totalmente unha ficción". Por eso, advierte, a quien conoce bien el proyecto "igual pode custarlle saír da idea orixinal á que logo se plasma na peli. Nin as tramas nin a forma de ser das personaxes se corresponde da realidade".

DEL AULA AL RODAJE. Es por eso que el primer visionado, cuando fue invitado por Ilundain al estreno en el Festival Internacional de Cine de Barcelona (BCN Film Fest), "custoume ver outra historia diferente á que coñecía", pero "é unha peli que fala de moitas cousas moi necesarias hoxe en día no ensino, como a implicación do docente, o intentar ir máis aló e non quedar de brazos cruzados. En certo modo é unha homenaxe ao profesor e pode ser ilustrativa de moitas cousas que deberían pasar nas aulas".

Así, el hecho de que su alter ego en la pantalla sea el conocido actor David Verdaguer "causa impresión nese sentido, pero o protagonista ten unha historia persoal e unha vida interior distinta á miña e quen me coñece ve rápido a diferenza". Este hecho es "positivo", pues "permite meter outras compoñentes como o perdón e o coñecemento persoal".

É unha peli que fala de moitas cousas moi necesarias hoxe en día no ensino, como a implicación do docente, o intentar ir máis aló e non quedar de brazos cruzados

Aunque se siente "un espectador máis", no oculta la "ilusión por ver que aquilo hoxe é unha película". ¿Pero cómo llegó Mur a inspirarla? Todo empezó hace cuatro años cuando Ilundain conoció el Proyecto Guillén leyendo la prensa "e contactoume polas redes sociais dicíndome que desta historia podía saír unha película e quería coñecela mellor". Ambos llegaron a la conclusión de que, ciñéndose a lo ocurrido, faltaban ingredientes para una ficción atractiva.

"Nunha película é necesario que exista conflicto, unha trama que manteña ao público enganchado todo o tempo... A nosa historia era bonita, tiña potencial, pero había que darlle unha volta". Así, desde el primer minuto apostaron por la ficción absoluta. "El ía coller un punto de partida, que era un profe que decidía non quedar de brazos cruzados cando tiña unha situación complicada, que podía ser un neno con cancro, e a partir de aí o profe trataba de cambiar a situación".

Durante casi dos años Ilundain trabajó en los guiones y visitó colegios, entre ellos el centro compostelano en el que Mur impartía clase entonces. "Estivo unha semana coñecendo dinámicas de aula e cousas que pasan alí e que para a maioría da sociedade pasan desapercibidas, a miña forma de dar clase..." para recoger algunas de ellas en el film. Sin embargo, el guion definitivo fue obra de Coral Cruz y Valentina Viso, que "escribiron a historia totalmente de cero, partindo desas ideas bosquexadas por David". La película se rodó en el verano de 2019 en Caspe (Aragón) y Cataluña. Protagonizada por David Verdaguer, Patricia López Arnaiz y Ana Labordeta, cuenta con un reparto amateur que da vida al alumnado. "Iso dálle moita chispa, fai a película máis auténtica".

É evidente que hai que protexer a saúde do alumnado, pero o prioritario é baixar as ratios, sobre todo en Infantil e Primaria

PANDEMIA. La enfermedad y la enseñanza a distancia fueron claves en la historia de Mur, Guillén y sus compañeros, una situación que la actualidad ha traído a primer plano con la pandemia del coronavirus. Es por ello que el pontevedrés suscribe totalmente en aquel titular de hace cuatro años y lo pudo comprobar en primera persona durante estos pasados meses.

"Reafírmome en que o prioritario non debe ser o académico. Polo menos en Educación Primaria temos que ir moito máis alá. Estes meses de confinamento e pandemia, de shock, servíronnos para decatarnos de que hai que facer cambios de base no sistema educativo, porque é evidente que está fóra da realidade. E, por outra banda, que, antes de aprender contidos académicos tivemos que chegar ao límite para decatarnos como sociedade de que o benestar físico e emocional é prioritario para facer todo o demais".

Ahora, que se vuelve poco a poco a las aulas, Mur sostiene que "moi pouca xente está de acordo cos protocolos" aprobados por las administraciones. "Son totalmente insuficientes. É evidente que hai que poñer moito énfase en coidar a saúde e protexer ao alumnado, pero é necesario tamén, en primeiro lugar, baixar as ratios, sobre todo en Infantil e Primaria, as etapas que se deixaron de lado".

Así, subraya, "mentres iso non se empece a abordar, non hai solución" y considera que la supuesta falta de espacios para desdoblar grupos son "excusas", pues hay "bibliotecas, casas de cultura, outra forma de distribuir horarios... Como se teñen que alugar edificios baleiros, que tempo houbo neste verán, ou fomentar as aulas rurais, en vez de pechadas, fomentando transporte escolar gratuíto para non estar concentrados nas cidades. Pero se non hai vontade de contratacións é outro tema. Noutras comunidades estase facendo".

Por eso lamenta que apenas las familias con hijos en edad escolar sean quienes se vuelquen por cambiar esta situación. "Ao resto da sociedade dálle un pouco igual o que pase nas escolas se non lle afecta directamente".

Comentarios