A súa función é velar e salvagardar o patrimonio cultural público e formar profesionais que se encarguen desta misión coas máximas garantías. A Escola Superior de Conservación e Restauración de Bens Culturais de Galicia abriu este mércores as súas portas para mostrar aos visitantes como se forman e adquiren capacitación os expertos do "hospital da arte" e observar as pezas nas que están a intervir nos laboratorios.
Un grupo de persoas que tiñan como denominador común a súa curiosidade pola protección e recuperación do patrimonio, percorreron durante algo máis dunha hora as instalacións do centro formativo, atendendo as explicacións dos docentes das distintas especialidades na iniciativa impulsada pola Asociación de Conservadores e Restauradores de España (ACRE) con motivo da celebración, o vindeiro domingo 13, do 'Día europeo da conservación e restauración'.
Álvaro Arizaga, xefe de estudos da Escola de Restauración, exerceu de guía na visita aos distintos talleres da Escola. "A nosa profesión non é demasiado coñecida. Todo o mundo entende que o noso patrimonio cultural debe ser protexido pero non está claro de que maneira se debe preservar e, sobre todo, que profesións poden desenvolver ese labor". De feito, os visitantes puideron comprobar, por exemplo, o difícil que resulta desposuír dun repinte moderno unha talla de madeira sen danar o que está debaixo, así como saber diferenciar as actuacións máis modernas das antigas.
Neste sentido, o experto aclara que "a única profesión de todas que traballa exclusivamente para a conservación do patrimonio cultural é a de Conservación-Restauración. Hai moitas outras profesións que se adican ao patrimonio (arquitectos, arqueólogos, historiadores da arte, antropólogos...), cada unha no seu ámbito, pero aínda que teñan moitas ideas na cabeza a conservación do patrimonio non é o seu único obxectivo, mentres que os conservadores-restauradores están capacitados para fixar os criterios de como se deben afrontar os traballos. Pódese dicir que son os médicos da arte".
Os conservadores e restauradores reivindican o seu recoñecemento profesional na Lei de Patrimonio de Galicia
O xefe de estudos de Restauración asegura que "hai moito intrusismo profesional", un dos "cabalos de batalla" das asociacións profesionais entre as que se atopa ACRE. "Hai moitas desfeitas porque non somos conscientes do mal que se pode facer simplemente por ignorancia, ás veces con boas intencións".
A Escola de Restauración ten ao redor de 90 alumnos. Conta cun límite máximo de 20 prazas para o primeiro curso, un máximo de dez para cada laboratorio e de 20 para as materias teóricas.
"Nos primeiros cursos das escolas de Restauración trabállase con bens denominados cobaias, obxectos que non teñen valor e que rompen á mantenta e cos que os alumnos aprenden a consolidar e conservar. Sobre todo é a partir do terceiro e cuarto curso cando se traballa con bens culturais auténticos procedentes dos museos e do patrimonio cultural de Galicia", destaca Álvaro Arizaga.
"O título tamén se imparte nas universidades —engade— pero é xenérico porque non teñen especialidades e os seus alumnos saen cunha preparación menos específica".
Os talleres e a maior parte das aulas da Escola de Restauración están abertos todo o ano para as persoas que desexen efectuar unha visita personalizada ás distintas dependencias nas que se forman os futuros cirurxiáns do hospital da arte de tres especialidades distintas: Arqueoloxía-Bens Arqueolóxicos, Escultura-Bens Escultóricos e Pintura-Bens Pictóricos.
A maioría das pezas que se están recuperando nos talleres da especialidade de Escultura corresponden a patrimonio eclesiástico realizadas en madeira (sobre todo imaxes de santos), entre elas da igrexa de Oia. O laboratorio de Escultura tamén conta con obras de pedra (sobre todo de granito) e pezas procedentes do Museo de Pontevedra como, por exemplo, sarcófagos medievais e unha escultura de mármore de Casto Méndez Núñez.
Nas instalacións formativas especializadas en arqueoloxía a Escola de Restauración traballan na recuperación de pezas arqueolóxicas atopadas en distintas escavacións da provincia de Pontevedra e do seu museo, así como tamén de xacementos de Lugo (en concreto pezas da época romana).
Tallas de madeira de igrexas, cadros do Museo e pezas arqueolóxicas son algúns dos obxectos que recupera o centro formativo
Cadros e lenzos propiedade da Deputación son algunhas das obras que están a ser tratadas no laboratorio da especialidade de Pintura. Os alumnos adquiren os coñecementos prácticos sobre pintura mural con frescos realizados polos estudantes nas clases de Técnicas Artísticas. "Faise unha cobaia que estragamos á mantenta machacandoa e facéndolle pintadas para logo restaurala", explica o xefe de estudos. "Neste caso é unha interacción entre distintas materias".
Álvaro Arigaza, especialista en campo da arqueoloxía, explica que en Galicia a protección deste patrimonio "afecta a moitos intereses económicos, entre eles o forestal e o urbanístico", polo que considera que para garantir a súa preservación debería haber "unha vontade social e política". Recoñece que "existe esa vontade" pero que esta non "sempre se leva ata as súas últimas consecuencias" debido a déficits de financiamento en administracións entre as que se atopa a Xunta de Galicia. "O cumprimento da lexislación de Patrimonio é un pouco precario e, ademais, o presuposto que o orzamento anual da Administración galega adica á conservación do patrimonio debería ser maior do que é".
O xefe de estudos da Escola de Restauración fai fincapé na importancia que ten a protección do patrimonio cultural para a historia dun pobo e a súa identidade. "Temos que ser capaces de deixar aos nosos fillos e netos o que nos legaron os nosos devanceiros. Non podemos permitir que se perda o noso patrimonio artístico e histórico".
