A chegada de menores non acompañados a Galicia multiplicouse por cinco desde 2015

►AS CIFRAS. A Xunta tutela a 193 nenos e adolescentes en distintos centros repartidos por todo o territorio. Pontevedra é a segunda provincia que menos recibiu ata o momento, con 31, e A Coruña a que máis, con 83

â??O PERFIL. Os nenos que chegan sos a Galicia adoitan ser homes de entre 16 e 17 anos, proceden de países de África e Asia con conflitos bélicos e situación de pobreza extrema

Imagen de archivo de un joven migrante antes de desembarcar. CIRO FUSCO (EFE)
photo_camera Imaxe de arquivo dun mozo migrante antes de desembarcar. CIRO FUSCO (EFE)

Nas últimas semanas falouse moito sobre eles. O sustantivo mena, que provén da lexicalización das siglas de Menor Estranxeiro Non Acompañado, é un termo adecuado en español, segundo a Fundéu; con todo, distintas organizacións que traballan con estes nenos e adolescentes recomendan non utilizalo para evitar precisamente a estigmatización do colectivo.

A Galicia chegaron 193 menores estranxeiros non acompañados en 2018. Na repartición por provincias, 83 fixérono á da Coruña, mentres que 53 acabaron na de Lugo, 31 na de Pontevedra e 26 en Ourense. A cifra total supón que son cinco veces máis que a rexistrada hai catro anos, cando se contabilizaron 35 chegadas; e máis do dobre que en 2017, cando houbo 84.

Estes menores en situación de extrema vulnerabilidade son tutelados pola Xunta e atópanse repartidos pola rede de centros de protección de menores galega.

En xeral, chegan a estas terras logo de percorrer miles de quilómetros sen a protección dun adulto, a maior parte das veces escapando da pobreza dos seus países e de situacións de guerra e de falta de oportunidades.

Segundo a memoria da Fiscalía de 2018, en España hai tutelados 13.796 menores estranxeiros sos e 6.294 deles están en Andalucía

PERFIL. O fenómeno da migración de menores sos non é novo. Xa a finais dos anos 90 detectouse esta situación. E o perfil, segundo as oenegués, non cambiou desde entón. Xeralmente trátase de homes de entre 16 e 17 anos que buscan un traballo co que poder axudar ás súas familias no seu lugar de orixe. Na gran maioría de casos trátase de mozos e nenos, xa que segundo alertan organizacións como Unicef, é máis fácil que as nenas sexan captadas por redes de trata antes de que cheguen. En ocasións estes adolescentes xa pasaron por outras comunidades autónomas.

A Galicia chegan fundamentalmente desde países africanos como Senegal, Ghana, Marrocos ou Nixeria, pero tamén se notou un aumento de menores procedentes dos campos de refuxiados salpicados polo continente asiático por mor de conflitos bélicos como o de Siria ou o Líbano, sinalan desde a asociación Arela, un dos colectivos que traballa desde Galicia pola protección dos menores en risco de exclusión social.

Aínda que chama a atención que a cifra se haxa quintuplicado en catro anos, o número de menores sos que recala nos centros galegos é moi inferior ao que se rexistra noutras comunidades autónomas como Andalucía onde, segundo a memoria da Fiscalía, hai 6.294; ou Cataluña, onde chegaron 1.842. Segundo estes datos, o 31 de decembro de 2018 había en España 13.796 menores estranxeiros tutelados.

Cando un menor é detectado nas rúas polas forzas de seguridade do Estado emítese un informe á Fiscalía e aos servizos de menores da Xunta. "O primeiro que procede é xestionar o ingreso do menor no centro e con esa mesma data asumir a garda provisional", explican desde a Consellería de Política Social. Unha vez realizada a proba de idade e comprobado que efectivamente ten menos de 18 anos, a través do Decreto de Fiscalía, a Xunta asume a tutela. Nese momento a maioría pasa a residir en centros e nalgúns casos entran no programa de acollida familiar que coordina Cruz Vermella.

Paralelamente, inícianse distintos trámites e intervencións, que empezan por unha entrevista no servizo de Protección de Menores. "Serve para que o equipo técnico de menores faga unha composición sobre a situación familiar no país de orixe do menor ou as expectativas que ten sobre o futuro", engaden desde o Executivo autonómico.

A terras galegas chegan fundamentalmente desde Senegal, Ghana, Marrocos ou Nixeria, así como dos campos de refuxiados sirios

Outro dos primeiros pasos a dar por parte da Administración é a tramitación da documentación do menor protexido e inícianse actividades formativas ao redor do idioma, co fin de facilitar e acelerar na medida do posible a integración.

A partir deste momento, o neno ou adolescente non acompañado pasa a formar parte do sistema de protección autonómico e a Xunta actúa con eles "como con calquera menor do sistema de protección, coa peculiaridade de que, como en case todos os supostos a chegada destes menores está acompañada dunhas expectativas de traballo, intégranse no programa Mentor ou búscaselles posible formación para a inserción laboral", sinalan fontes autonómicas. O obxectivo final é que cando os rapaces cumpran a maioría de idade poidan ter "unha saída sociolaboral".

E aínda que este é o camiño máis habitual que percorren estes menores en Galicia, non significa que sexa o único, como destacan aqueles colectivos que están encima deles. "Non sempre chegan a través da Fiscalía", aclaran desde a asociación de protección á infancia Arela. "Ás veces son os propios menores os que se dirixen a comisaría ou veñen a través do informe dun traballador social".

Algunhas organizacións, como Save the Children ou a galega Arela tamén están a redobrar os seus esforzos noutra dirección: a de non estigmatizar aos mena. Así, traballan para que se recoñezan os seus dereitos e non se identifique a estes menores "que veñen en situación de extrema vulnerabilidade" coa delincuencia. "Hai que combater estas mensaxes que traballan directamente co odio", di un portavoz de Arela.

Política. A ONG piden a Lei de Violencia contra a Infancia
A organización internacional Save the Children pediu ao próximo Goberno central de España que nos seus cen primeiros días de actividade aprobe a Lei de Violencia contra a Infancia, apelando ao "consenso" político que existe ao redor das políticas que repercuten aos menores de idade. Tal e como recordou a portavoz e analista xurídico de dereitos da infancia en Save the Children, Carmela da Moral, este anteproxecto xa foi presentado no último Consello de Ministros do ano 2018, aínda que o bloqueo político e o adianto electoral detiveron a súa tramitación.

A infancia, "prioritaria"
"Goberne quen goberne, a infancia debe ser prioritaria", apuntan desde o colectivo Save de Children, onde consideran que é un asunto que "debe estar en centro da mesa", especialmente no referido á pobreza infantil. A portavoz desta organización non gobernamental rexeitar ademais "calquera criminalización" que se faga dos menores estranxeiros non acompañados que chegan a España e Galicia.

Comentarios