"Alcalde, vén que está a arder o Teatro". Con estas palabras o enxeñeiro municipal, Enrique García Quintela, espertou a José Rivas Fontán cando só levaba un ano como alcalde de Pontevedra. Era
Bernardo Vázquez, xerente do Teatro Malvar, notou un lixeiro cheiro a queimado e ao saír ao balcón da súa casa xa viu a cortina de fume subindo polo primeiro piso. O podólogo Eugenio Vidal, que paseaba pola rúa, tamén foi testemuña do xerme. Foron os primeiros en adiviñar a traxedia e en dar a voz de alarma.
Aquel vetusto inmoble tiña máis dun século de historia. En 1864, na entón praza de Tetuán, comezaron as obras do edificio para o Liceo Casino, cun anexo traseiro que despois se converteu no Teatro Principal. A súa inauguración foi o 2 de agosto de 1878.
Antes do incendio, o Teatro era de uso exclusivo para os socios do Casino e a súa actividade sempre estivo cinguida ao cine. En abril de 1900 acolleu a primeira proxección cinematográfica de Pontevedra e en decembro do mesmo ano a primeira audición de fonógrafo con bucina. A aparición doutras salas na cidade (a Vitoria en 1943, o Malvar en 1948 e o Gónviz en 1970) delegaron ao Principal a un segundo plano, converténdose primeiro nun cine barato e despois nun cine de variedades. "Tamén o usaban os socios do Casino para os seus bailes", recorda Rivas Fontán.
"O paso do tempo é unha chama que reaviva os recordos", subliña o ex rexedor, que viviu en primeira persoa unha das peores hecatombes na cidade. "Sobrecolleume o ruído que provocou o que hoxe é a entrada principal ao esborrallarse. É coma se o vello edificio se marchase dando unha portada, que fixo tremer as casas de ao redor".
Antes de adquirilo o Concello, a empresa Construcuatro solicitou licenza para levantar alí un aparcadoiro de varias plantas
SEN MEDIOS. Os Bombeiros que acudiron á extinción estaban en absoluto precario e a ridícula dotación de só cinco homes viuse excedida desde o primeiro minuto. O seu tesón e vontade resultaron estériles ante torres de lume de 15 metros de altura e chamas que esnaquizaron os cristais contiguos, nunha escena apocalíptica perfectamente visible desde varios quilómetros á redonda.
Á limitación de efectivos sumouse a escaseza de auga da traída, o que restaba eficacia ás mangueiras. "Tivemos que chamar á Escola Naval para que nos botasen unha man, porque eles tiñan bombas máis grandes. Se non chega a ser por eles, estariamos a falar dun desastre moito maior, que alcanzaría ás casas limítrofes, que eran vellas e de madeira".
Pero a medida que o lume engulía unha parte da historia, na cabeza de Rivas Fontán nacía un obxectivo que, cal Ave Fénix, faría rexurdir das súas cinzas ao Teatro.
Viaxou a Barcelona para entrevistarse coa propietaria, Dores Vázquez, que llo tiña alugado á empresa Fraga, xestora tamén do Teatro Malvar e do cine Vitoria. "Pechamos a venda nuns 300 millóns de pesetas", recorda. O custo final do rescate elevaríase finalmente aos 464 millóns de pesetas, un diñeiral para a época que levantou non pouca controversia entre unha parte da poboación, máis partidaria de destinar semellante investimento a un edificio novo.
Pero o alcalde non estaba disposto a permitir que se perdese ese trociño da historia de Pontevedra e a recuperación do Teatro Principal foi, xunto coa mellora da subministración de auga, o seu gran legado para a cidade.
Pero antes de ser o edificio nobre que hoxe coñecemos, o Principal estivo a piques de converterse nun gran aparcadoiro en superficie. Ás poucas semanas de sucumbir baixo as chamas, a empresa Construcuatro solicitou no Concello licencia para levantar alí un xigantesco aparcadoiro de varias plantas, ao que se engadiría un minúsculo teatro e cumprir así coa esixencia dos propietarios orixinais do solar para acceder á permuta de terreos coa praza do Teucro. "Menos mal que puidemos frear o proxecto", alíviase o ex alcalde.
UN TROCO IMPOSIBLE. Antes de encargar a recuperación do edificio, Rivas Fontán expúxose unha misión imposible: negociar co Casino unha permuta do seu parte do Principal co edificio da Caixa Rural (actual Café Moderno), "porque detrás tiña un solar espléndido para que o Liceo puidese celebrar alí os seus bailes e os seus actos sociais". A idea, como era de prever, non callou. "Pontevedra, aínda que vota ao Bloque, era e é moi conservadora", esboza.
Para a restauración do edificio creouse unha comisión integrada por todos os colectivos culturais de Pontevedra, que convocou un concurso a nivel nacional no que participaron as firmas máis prestixiosas do momento. Finalmente, o encargo recaeu no arquitecto José Miyar Caridad.
O financiamento do evento sufragouse con achegas voluntarias. "Pero nada de mendigar miserias, como nas festas locais. Dixen que quen quixese axudar debía achegar, como mínimo, 500.000 pesetas", asegura. A implicación cidadá foi tal que o custo total foi de 30 millóns de pesetas, pero se recadaron 33, é dicir, houbo superávit.
O agasallo da condesa de Fenosa
Como anécdota, Fontán recorda que o caché da Caballé foi abonado integramente pola condesa de Fenosa. "Cando fun a Coruña a pedirlle a súa colaboración díxome que me viu tan interesado no festival que ela soa pagaría os 2,5 millóns de pesetas que cobraba a soprano".
