"Para romper o teito de cristal, antes hai que ter traballo"

Para romper o teito de cristal, primeiro hai que desprenderse do chan pegañento, ese que fixa ás mulleres nos postos de traballo con menor remuneración ou que deposita sobre os seus ombreiros o peso dos coidados
Las participantes en la tertulia de Diario de Pontevedra. DAVID FREIRE
photo_camera As participantes no faladoiro de Diario de Pontevedra. DAVID FREIRE

Fálase do teito de cristal, de mulleres líderes que irrompen en ámbitos tradicionalmente masculinos. Pero se fala menos do chan pegañento, da precariedade que segue tendo rostro de muller, de coidadoras non remuneradas e de traballos en negro. "Para romper o teito de cristal, antes hai que ter traballo", apunta Ada Otero, avogada, activista LGTBI e primeira muller trans nunha candidatura ás Eleccións Municipais en Galicia.

Diana Rodríguez, resp0nsable de CIG Servizos: "As coidadoras profesionais teñen xornadas moi reducidas, nas fins de semana, por 300 ou 400 euros"

Diario de Pontevedra reúne a un grupo de mulleres representativas de diferentes colectivos que sofren especialmente a discriminación. Ademais de Otero, na mesa están Diana Rodríguez, responsable da área de Servizos na CIG; Lourdes Bustamante, avogada e inmigrante venezolana; Julia Eugenia e Ignacia Vigil, dúas irmás coidadoras a cargo de Julia, a súa nai con alzhéimer e viúva de mariñeiro, tamén presente no encontro.

"Pode ser que antes non se falase moito do traballo das coidadoras, pero penso que agora é un tema que se trata máis, sobre todo porque a xente que pasa por iso saca o tema", sinala Ignacia, que fai referencia á situación de desamparo das persoas que coidan de familiares dependentes. A súa irmá apunta que son necesarios máis recursos públicos cando se trata de atender a persoas enfermas e maiores, unha tarefa que recae practicamente na súa totalidade sobre as mulleres.

Ada Otero, avogada e activista trans: "A xente segue cuestionándose a miña existencia, coma se quixese entrar nun colectivo co 80% de paro por gusto"

"Este é un debate que se abriu sobre todo a raíz dás folgas do 8-M. É unha realidade que está aí e necesítanse dar moitos máis pasos para mellorar", apunta a sindicalista Diana Rodríguez. Ademais, fala da precariedade non só das mulleres que asumen o coidado de familiares, senón tamén das traballadoras dos servizos de axuda no fogar a persoas dependentes. "Teñen xornadas moi reducidas, por moi poucas horas, que adoitan ser nas fins de semana, cobran entre 300 e 400 euros e o 100% son mulleres, polo que vexo no sindicato", sinala mentres recalca a importancia de dotar de servizos públicos de atención a persoas dependentes, sen que as empresas privadas fagan negocio con este colectivo precarizando traballadoras.

Neste sentido, para Julia, a solución aos coidados, que cada vez necesitan un maior volume de poboación, pasa por crear máis servizos de calidade, pero tamén por educar aos homes do futuro. "Necesítanse centros de día que asuman ese papel, porque as mulleres recibimos unha educación que nos fai levar todo o peso, foi o que vimos desde nenas. Na nosa familia, por exemplo, o noso pai estaba embarcado e a nosa nai quedaba en casa", indica, mentres apunta que quizais as mulleres teñan máis paciencia. "Ou a temos ou non nos queda outra que tela", apunta a súa irmá Ignacia. "Téñeno metido na cabeza. O 'xa lávoche a louza' típico dos homes que no fondo di que a louza segue sendo nosa", conta Otero.

Ignancia Eugenia Vigil, coidadora: "Os homes axudan, pero a maior parte do peso do coidado e os traballos de casa seguen recaendo sobre nós"

Pero os tempos cambiaron. As mulleres incorporáronse ao mercado laboral e o traballo en casa non se evaporou. "Ao traballar nós fóra necesítase que eles tamén participen, porque poden axudar, pero o peso seguímolo levando nós", explican as irmás Virgil. Diana Rodríguez pon encima da mesa o termo corresponsabilidade e apunta á necesidade de que os homes asuman o seu parte nas responsabilidades domésticas. Isto significa tamén que soliciten reducións de xornada nas súas empresas para poder encargarse dos coidados, xa sexa de nenos ou persoas dependentes a cargo. "Nas empresas, no momento no que pides unha redución de xornada todo son problemas, obrígante a escoller entre ter unha carreira ou ter fillos e eu podo contar cos dedos das mans os casos de homes que viñeron a pedir unha redución ao sindicato", indica Rodríguez.

A principal consecuencia da dificultade da conciliación é que as mulleres acaban renunciando ao seu salario e, con el, á súa independencia económica para asumir os coidados e a maternidade. "é imposible pagar un centro de día privado ou unha persoa que se encargue porque se che vai o soldo", indica Julia Virgil.

Julia Vigil, coidadora: "Pagar por un centro de día privado ou un profesional que se encargue é imposible porque se che vai o soldo"

INMIGRANTES. É entón cando intervén Lourdes Bustamante, inmigrante venezolana que ve no traballo na limpeza de fogares unha opción laboral tras a súa chegada a España. "Eu son avogada, pero o proceso para validar o meu título aquí suporía cinco anos de estudos sen ingresar ningún diñeiro para poder exercer, por iso eu véxome obrigada a renunciar a 20 anos de profesión para exporme limpar casas. O que vostedes ven como unha dificultade, para min é unha oportunidade de traballo", indica. E é que o colectivo de mulleres migrantes conforma unha parte importante da bolsa de mulleres dedicadas á limpeza do fogar e os coidados, xa sexa en empresas ou traballando para particulares, en moitos casos en negro. Segundo calcula Bustamante, o tempo que tarda unha persoa proveniente de Venezuela en conseguir a documentación necesaria para poder traballar oscila entre os nove e os dez meses. Durante ese tempo, non poden asinar ningún contrato laboral, polo que moitas mulleres ven abocadas a traballar no servizo doméstico dentro da economía informal. "Hai moitísimas dificultades burocráticas para atopar un emprego, ademais obríganche a facer moitos cursos que moitas veces unha non sabe moi ben que utilidade teñen porque o que necesitas é traballar e non tes nin tempo nin diñeiro para formarche en algo que nin sequera che garante o emprego", apunta.

Do mesmo xeito, critica que a inestabilidade laboral en España converte a moitas persoas en escravas da Risga (Renda de Inserción Social Galega). "Eu mesma, que tiña tramitada unha Risga, temín perdela ao aceptar un traballo, porque non sabía se ía ir ben, e entendo que haxa persoas que non saquen a coraxe suficiente para atreverse a empezar un traballo que pode ser temporal e deixar a Risga. Eu non quero vivir de axudas, quero traballar, pero hai que entender o medo", sinala.

Julia, pensionista: "Meu home díxome que se non lle daba fillos me deixaba. Eu contesteille: tenos ti, a ver se podes"

A Ada Otero, activista trans, o calvario burocrático que describe Bustamante para conseguir un permiso de traballo en España recórdalle a si mesma. "Eu saín do armario con 27 anos e todos os meus títulos, cursos e demais están co meu anterior nome", explica. Nos dous anos durante os que levou a cabo o seu proceso de transición, Otero perdeu oportunidades para incorporarse ao mercado laboral ao non ter os títulos un nome que concordara coa súa identidade, o que dificultaba que fose contratada. "O máis duro é que, máis aló da cuestión laboral, a xente segue cuestionándose a miña propia existencia e tómanme por unha mentireira, coma se eu quixese transitar a un colectivo co 80% de paro por gusto", lamenta. Neste sentido, critica que se cuestione se é ou non unha muller. "As miñas experiencias non teñen que ver coas dun home, hai uns días ía pola rúa e un grupo de mozos gritáronme referíndose ao meu aspecto físico, se teño unha cita cun mozo tamén teño medo a que non queira entender un 'non' e véxame nunha situación violenta. Todas esas cousas pásansenos pola cabeza ás mulleres. Curiosamente, todas as narrativas de odio contra o colectivo trans céntranse, sobre todo, nas mulleres trans, ¿iso non é machismo?", pregúntase.

Lourdes Bustamante, avogada e inmigrante: "Vinme obrigada a renunciar a 20 anos de profesión como avogada para exporme a opción de limpar casas"

"Isto non levanta máis, non hai quen ou arranxe", interrompe Julia, pensionista, viúva de mariñeiro e nai de catro fillas, das cales unha está agora ao seu cargo. Móstrase pesimista sobre o futuro, pero ela sacou adiante unha familia co marido lonxe durante longos períodos de tempo rompendo o seu particular teito de cristal. "Os homes son así, o meu díxome, antes de casar, que se non lle daba fillos me deixaba. Eu contesteille: Tenos ti só, a ver se podes!", recorda entre risas antes de levantarse e disolver a reunión.

DATOS. As mulleres gañan 6.000 euros menos
Os datos corroboran a realidade relatada polas mulleres invitadas por Diario de Pontevedra.

Brecha salarial. O traballo dos homes por hora remunérase en Galicia a unha media de 14,65 euros a hora, mentres ás mulleres págaselles dous euros menos, segundo o INE. Ademais, se se comproban as ganancias anuais dos traballadores, a brecha é maior, xa que moitas mulleres contan con contratos a tempo parcial. Así, se a media dos ingresos do traballo dos homes e sitúa nos 26.391 euros, a das mulleres baixa ata os 20.607. 

Migrantes. O caso é máis sanguento entre as traballadoras inmigrantes, cunha media de ingresos de 15.402 euros, fronte aos 18.561 dos homes estranxeiros.

Coidados. Por outra banda, o 78% das excedencias para o coidado de familiares solicítanas mulleres e no 95% dos casos son tamén elas as que reducen a súa xornada para o coidado de fillos.

Comentarios