Por cada morte por suicidio, hai seis afectados. O duelo por este falecemento é un proceso "longo" "e doloroso", pero tamén un tabú social para o que familiares e expertos reclaman máis visibilidade no Día Mundial para a Prevención do Suicidio, que se conmemora hoxe.
Cada dúas horas e media unha persoa suicídase en España. Entre os mozos de 15 a 29 anos o suicidio é a principal causa de morte non natural, e as tentativas de suicidio nesta poboación aumentaron un 250% en 2020, un dato que os expertos relacionan co impacto do covid na saúde mental da poboación e, en especial, dos mozos.
O fillo de Charo Venegas tiña 22 anos cando se quitou a vida. A súa nai recórdao como un mozo sen problemas, que se mudou facía pouco a outra cidade, estudaba Traballo Social e tiña plans de futuro.
Charo relata que, cando recibiu a noticia do falecemento, non recibiu ningunha atención psicolóxica nin ao chegar ao hospital nin nos días posteriores: "Aí non había ninguén", recorda a muller, "só dúas ou tres médicos que mo dixeron coas mellores palabras".
"É unha morte que non avisa", explica a psicóloga do Hospital de Sant Pau de Barcelona, Thais Tiana, quen asegura que nestes casos os maiores afectados son os "sobreviventes" (nome co que se denomina á contorna da vítima), que son os que máis desamparados se atopan.
Tras o suicidio do seu fillo, Charo atopou a axuda que a Administración pública non lle ofreceu en strong <>Ubuntu, unha asociación de sobreviventes onde coñeceu a máis persoas na súa mesma situación e desde a que agora loita para promover a prevención do suicidio.
Os familiares enfróntanse a situacións como baixas laborais, citas co psicólogo cunha demora de tres a seis meses ou unha atención psiquiátrica baseada na receita de medicamentos para paliar o seu sufrimento.
Neste sentido, a psicóloga do hospital Sant Pau móstrase taxativo: "A atención psicolóxica na sanidade pública é moi escasa. Moitos especialistas teñen a sensación de non facer ben o seu traballo, non se pode facer terapia en 10 minutos".
"A saúde mental non debe ser atendida só cando hai síntomas", defende Thais e insiste en que hai que falar máis do suicidio, pero tamén do sufrimento posterior que xera este tipo de morte. Para iso ve fundamental unha "sensibilización comunitaria" para terminar co "estigma" social.
Durante o 2019, 3.671 persoas suicidáronse en España; delas, o 75% foron homes e o 25%, mulleres. "Os homes non piden axuda, pensan que vas ser menos ou a aparentar debilidade", opina a nai do mozo falecido.
"Hai que sensibilizar á mocidade de que pedir axuda non é malo", indica Charo, á vez que defende que cun plan de prevención poderíanse detectar antes estas condutas.
Ao tratarse dunha morte "sen aviso, sen despedida", o baleiro que deixa o suicidio nas persoas da súa contorna é devastador. Moitas preguntas sen respostas que non atenden a unha soa causa, senón a múltiples motivos polos que unha persoa decide morrer para deixar de sufrir.
A culpa, segundo explica a psicóloga, é o sentimento máis característico en familiares e amigos, quen se preguntan constantemente se poderían habelo evitado ou detectado antes: "Os porqués non me deixan vivir", laméntase Charo.
Incluso logo de moito tempo sente "mal por volver vivir", confesa a muller, quen aínda non está preparada para rirse ou gozar dun concerto de música sen acordarse do seu fillo.
Unha mestura de rabia, "tristeza e culpa" acompáñalles durante un período de duelo que para cada persoa é diferente. "é un proceso lento, con moitas idas e vindas", afirma Thais Tiana.
Os especialistas remarcan que as mortes por suicidio nunca teñen un único detonante, senón que son o resultado de factores psicolóxicos, biolóxicos e sociais que teñen tratamento.
"Sábese que as mortes por suicidio son superiores ás que se rexistran oficialmente, que se strong<> producen 20 intentos por cada suicidio e que cada consumación ou tentativa afecta, de media, a entre seis e dez persoas da contorna, xa sexa a familia, a parella ou os amigos", sinala o Consello Xeral de Colexios Oficiais de Psicólogos, que considera urxente a posta en marcha do Plan Nacional de Prevención do Suicidio, xa que a principal vía de abordaxe deste grave problema de saúde pública ha de ser a prevención.
é, polo tanto, "un asunto moi preocupante" que, probablemente, púidose ver agravado coa crise xerada polo covid e o impacto que esta está a ter na saúde mental da poboación. "O tráxico é que a maioría destas mortes podería evitarse", laméntanse.
