No principio foi o arrecendo do tempo no papel. Acariñar lombo e cubertas. Follear as letras no ar. Ao fin, a viaxe fascinante ata Ítaca no final de cada libro. Porque, dicía o profesor daquel solemne bacharelato, o que non le non atesoura coñecementos e pasa pola vida como o burro da noria dando voltas ao redor do propio baleiro.
Ler cada día, os ollos asombrosamente abertos, para ver moito, ver lonxe. Para saber máis e amoblar os faiados do cerebro. Non vaia ser que sigamos ao dono da noria, o Big Four, Amazon, Facebook, Apple, Google, gargantúas dos cartos, pantagrueles do poder e da domesticación. Contra eles o acto revolucionario de apagar as pantallas cando nos pete, antes de que apaguen os cerebros.
Ler é difícil, tamén pracer e obriga moral. Para a viaxe infinita na extensión da imaxinación e da memoria que é cada libro, di Borges. Ler, paixón que enfronta dúas soidades, a do autor, e a do lector alimentando as caldeiras do órgano máis preguiceiro, o cerebro. En cada libro, sal que da sabor, luz que ilumina, escóitanse murmurios do silencio. Sabores e aromas das artes paseando polo xardín das palabras.
Ler en tempos de pandemia para vacinarse contra o coronavirus dos fundamentalismos, o fascismo dos berros e do odio, o fanatismo da miña verdade. Porque a primeira lección de ler é a forza humilde, poderosa da dúbida razoable. T. Jefferson, un dos pais fundadores da democracia americana escribiu: "Aquel que recibe de min unha idea, recibe instrución sen diminuír a miña. Aquel que acende a súa vela coa miña, recibe luz sen que eu quede ás escuras". Así os libros: luz que acende luces das ideas, dos feitos, da verdade.
Por iso os tiranos incendian bibliotecas. A historia está sementada de fogueiras para queimar a cultura que nos fai libres. En 1933, no aquelarre nazi, queimáronse miles de libros mentres o urdidor da propaganda do Pintor de Brocha Gorda berreaba "¡Non á decadencia e á corrupción do Estado!". Onde queiman libros acaban queimando persoas, profetizou o poeta H. Heine.
Ler é así de perigoso e apaixonante. Pero moitos usan cada día menos o cerebro: len menos. E iso que casas, bibliotecas públicas e aulas están cheas de libros. Pero están os que, despois da gloriosa infancia, apostan polo exilio dos libros, a xibarización do vocabulario, a ‘hortografía’ das pantallas. Os expertos avisan: perdemos capacidade cognitiva. É dicir: volvémonos máis parvos. Usamos menos o cerebro. Non lemos.
Unha mágoa. A viaxe de cada libro recorda o periplo de Kavafis: o sal e a luz do camiño, sabores e aromas exóticos, traballos e amores, tabernas e ninfas, a vertixe da aventura, as xoias, o viño. Todo o que atesoura o arrecendo, as palabras, o tempo atrapado nas follas. Cando arribamos ao porto dun libro.
