FALANDO HAI uns días sobre a conformación do espazo virtual galego, fixen un alto, ou talvez un comezo de viaxe, no portal Vieiros. Ao situar a súa creación en 1996, data de nacemento, ano arriba ano abaixo, do alumnado que me estaba a escoitar, decateime de que ían alá vinte dunha empresa no seu momento pioneira que nos acompañou ao longo de tres lustros. Mentres explicaba para un público que empezaba a andar case ao mesmo tempo que internet, foi inevitábel lembrar a curiosidade coa que naquela altura nos achegabamos ás pantallas do ordenador para atopar naquela maraña chamada web os primeiros contidos en lingua galega. De Vieiros en particular lembro, alén da ilusión de acceder a información na nosa lingua, aquel Mil primaveras máis, que foi unha das primeiras escolmas de literatura galega na rede, ou as experiencias de creación colectiva Por conto alleo ou Necesariamente X, artelladas por Camilo Franco. Lembrei tamén fíos soltos dalgúns dos debates máis acendidos acerca da cultura, que fixeron reaccionar e, sobre todo, reflexionar ás présas á comunidade virtual sobre cuestións como o ocultamento da identidade ou a liberdade de expresión, e que enchían un espazo baleiro na nosa cultura. Con todo, se hai unha imaxe de Vieiros que me quedou gravada na retina foi a da portada do 18 de novembro de 2002, véspera do afundimento do Prestige: unha pantalla en negro na que se podía ler unicamente "Nós somos o mar, eles imbéciles e escuros". O labor de Vieiros foi fundamental nun episodio marcado polo escurantismo informativo. Tales eran as dimensións do seu compromiso.
Recordar os primeiros pasos da internet en galego levoume tamén a falar de numerosos proxectos individuais que, naquela altura, non só facían entrar aire fresco senón que que reivindicaban unha vella convicción a respecto do galego como lingua de cultura. É o caso de O Q do mundo, de Luz Méndez, Ximnasio de Akademo, de Manuel Forcadela, E ti o navío na noiva noite, de Gonzalo Navaza ou Residente en memoria, de Carlos Pérez Varela. De todos eles, igual que de moitas outras iniciativas levadas á práctica na historia da internet (galega) non queda máis testemuña que algunha captura de pantalla ou impresión que nalgún momento puidésemos facer. Débil é tamén a memoria da rede e complexa a cuestión do almacenamento que, para o caso galego, apenas soluciona Internet Archive. Nalgún momento, e agora que os contidos web forman parte da cotidianeidade, insitucións deberan interesarse por preservalos.
Pensando nestas cousas para transmitírllelas ao meu alumnado, invadiume un sentimento de nostalxia por tempo no que internet se abría como un muro en branco e como unha posibilidade de dimensións descoñecidas para a cultura galega. Tamén un certo desacougo, pola dificultade de recompoñer unha historia que está aínda por escribir.
