Opinión

Négome a mastigar pesimismo

Podería escribir as liñas máis tristes neste artigo (estou apropiándome en parte do primeiro verso dun poema de Neruda : "Puedo escribir los versos más tristes esta noche"); aínda así, non farei tal. Non me deterei en guerras, doenzas e pasamentos de persoas queridas nin noutras calamidades varias. Algunhas son prezo da vida, outras da estupidez e maldade humanas (e tamén inhumanas, coa acepción de crueis).

O que quero é escribir sobre a alegría. A alegría e o sentido do humor, que á fin andan da man. Mesmo ese humor amargo que espiña como as rosas ao cortalas.

É nestas situacións extremas onde se manifesta a solidariedade coas persoas que están a sufrir. Vémola por arrobas a carón das noticias desoladoras que nos fornecen todos os medios. A xenerosidade dos que acollen refuxiados e a de quen, estando a sufrir directamente o terror, se empeña en tranquilizar aos seus. Isto é un motivo de alegría, un enxerto de esperanza nos bípedes racionais que por veces semellamos outra cousa.

A análise de feitos pasados, tales como a guerra que tivo lugar de 1936 a 1939 e mais a sombra alongadísima do franquismo, son unha lección para non esquecer. Cómpre recordar quen acabou co goberno legalmente elixido e quen proscribiu as ideas dos outros, quen fixo a guerra, quen a padeceu e quen tirou proveito. Boa parte das vítimas, dun e doutro bando, non querían o enfrontamento. Como non o queren agora millóns de rusos e ucraínos. Os amos dos masacres son outros.

Paul Claudel escribiu: "Failles comprender que non teñen no mundo outro deber que o da alegría". A afirmación paréceme atinada, aínda sendo da autoría de quen deixou morrer esquecida á súa irmá Camille nun psiquiátrico, quizais co propósito de lle salvar a alma.

O deber da alegría é, xustamente, o deber da xenerosidade, porque a primeira nace da segunda. Cando falo de alegría, non aludo á risa, por outra banda saudábel e necesaria. Falo da conciencia en calma, da aceptación de ambos os dous polos da existencia.

Penso en Muñoz Seca, o autor teatral asasinado en Paracuellos del Jarama polo bando republicano, acusado de ser monárquico e católico, e nas súas penúltimas palabras cheas de humor: "Podéis quitarme mi hacienda, mi patria, mi fortuna e incluso —como estáis al hacer— mi vida. Pero hay una cosa que no podéis quitarme: ¡el miedo que tengo ahora mismo!».

Penso en Alexandre Bóveda, a declarar o seu amor a Galiza na farsa de xuízo en que o condenaron a morte e, a véspera desta, en carta ao seu irmán Vitín: "morro tranquilo (...) e fágoo con alegría".

A tristeza é outra cousa. Acaso non ter máis horizonte que o propio embigo e non sentir a dor allea.

Comentarios