Opinión

A razón cega cando non ilumina

ARREGUÍZOME SE boto contas dos anos que pasaron desde que lía unha media de seis novelas á semana. Era clienta dun viaxante da Coruña, que deixara a venda de licores para representar a editorial Plaza & Janés, e, segundo el dicía, non daba feito comigo. Así mercara, entre outras, a colección dos Premios Nobel de Literatura, en papel cebola e encadernada nunha pel que, polo tempo e a calefacción, resecouse tanto que agora quebra como casca de ovo. 

Coido que non minto se afirmo que lin todos os da colección, mais faltaría á verdade se dixese que todos deixaron pouso en min. O autor francés Romain Rolland (1866-1944), coñecino no tomo IV, o mesmo que alberga obra de Churchill, Paul Heyse, O’Neill (sogro de Charles Chaplin, por se alguén non o lembra), o angustiado Pär Lagerkvist e Sigrid Undset, norueguesa cuxa vida supera calquera obra de ficción.

De Romain Rolland seduciume non menos a personalidade que a obra. E esta, abofé que paga a pena. Aos títulos de filiación biográfica ‘Goethe e Bethoven’ e ‘Miguel Anxo’ (ambos no amentado volume) hai que sumar ‘Haendel’, ‘Tolstoi’, ‘Mahatman Gandhi’, ‘Vida de Ramakrishna’, ‘Vida de Vivekananda’ e ‘Péguy’. Todos eles pescudan, alén da superficie dos datos, as razóns e sentimentos destas vidas. A media ducia de pezas dramáticas que escribiu fracasaron na súa exhibición pública, talvez polo que hoxe chamamos ‘boísmo’, malia que ‘O xogo do amor e da morte’ alcanza altas cotas dramáticas. A súa obra máis significativa é, ben seguro, a decaloxía ‘Jean-Christophe’. Velaí a súa dedicatoria: “Ás almas libres de todas as nacións, que sofren, que loitan, e que vencerán”. 

Romain Roland era, antes e despois de todo, un pacifista. O amor á súa patria non lle impedía soñar cunha Europa unida, representada de xeito simbólico na tal decaloxía. Unha Europa que había desmentir o lema dun dos personaxes por el creados, quizais o propio: "O noso primeiro deber consiste en sermos grandes e en defender a grandeza do mundo".

Desculpen o circunloquio anterior que, á fin, só pretende situar unha frase deste Nobel: "A razón é un sol severo: ilumina pero cega". A miña ousada resposta non quere emendar a súa afirmación, senón facela máis explícita: "A razón cega cando non ilumina". 

Hai razón, seica por arrobas, nos políticos e políticas vociferantes que queren impoñer a súa, cegados pola severidade e a rixidez de discursos de outrora nos que semellan inspirarse. Hai razón e razóns -léase intereses- que non caducan. París ben valía unha misa para o hugonote Enrique de Borbón. O Goberno ben vale perder a mesura. Ou xa non a había? Moito mo parece. 

Comentarios