Así, como torres de naipes, caéronnos as certezas. Tiñámolo todo controlado: facíamos pólizas de seguros para a casa, o auto, as colleitas, a atención sanitaria, a escopeta, o carné de conducir, as responsabilidades no exercicio profesional, as hipotecas, as trabadas do can e o ‘sursuncorda’.
Semella que ignorabamos que a única certeza é a incerteza da existencia humana. Da existencia humana e de canto a rodea. Porén, só as criaturas racionais podemos percibila. Rosalía de Castro era ben consciente disto, por iso, vendo as esculturas dos santos, expresaba o seu desexo — "¡Quen fora pedra!"—, semellante ao da nena pobre dun poema da súa autoría: "Polas silveiras errante / vexo unha neniña orfa / que triste vai marmurando: / — ¡Ña Virxe, quen rosa fora! / — ¿Por que ques ser rosa, nena? / lle preguntéi cariñosa. / I ela contesta sorrindo: / —Porque non tên fame as rosas".
Non cómpre lembrar a sarta de desgrazas que nos magoaron nestes tempos. Ficaban lonxe de nós as crises económicas, as epidemias, o cambio climático, as catástrofes naturais, a fame ou as guerras que nos retransmitían en directo.
Malia todo, estas cousas foron unha constante ao longo da historia, aínda que doutro xeito (menos acelerado, no caso do cambio climático, e sen os remedios actuais, nos demais casos). Na actualidade tamén acontecían, mais non eramos nós as vítimas. Coidábamos que no sorteo das desgrazas era o Terceiro Mundo o que tiña todas as papeletas. E o Cuarto, o das persoas que nos países ricos están excluídas do festín (persoas sen fogar ou anciás sen amparo, drogadictos, nenos ou mulleres faltos de recursos, inmigrantes...)
Agora anúnciannos días peores, días lastrados polo peso dos acontecementos que nos engordan a factura diso que chamamos vivir. Sansón derruba o templo sobre nós, mais el non morrerá: lucrarase da destrución e da reconstrución.
A historia, de novo, repítese. Xa falei aquí, en 2008, do ruso Evtuchenko e dun seu poema. Cando a invasión nazi (1941), a poboación famenta de Chistopol (Kazakhstán), facía cola nun mercado cuberto pola neve para mercarlle mel a un home que chegara cun tonel enorme. Non cobraba en cartos, senón en pertenzas. A ringleira avanzaba lenta. Un pintor vello desamalloaba os zapatos e tendíalle unha botella ao comerciante. Unha nena achegáballe unha copa diminuta cun anel no fondo. Arribou un ‘trineo’ do que baixou un home impoñente. O home mercou o tonel sen preguntar o prezo. "Eles sempre se porán de acordo" — escribe o poeta. A nena deixou caer o anel no suco que deixara o ‘trineo’.
Tamén, desta volta, alguén mercará o tonel enteiro. E que será da nena?
